درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/اقتضاء النهی للفساد1 /بررسی عقلی بودن مسأله اقتضاء و لفظی بودنِ آن1

○ نهایه‌الدرایه ج۲ص۳۸۱س۱تعلیقه۲۱۶

- اقتضاء النهی للفساد (۱)

۱. آخوند ره : وجه لفظی بودن مساله اقتضاء آن است که در میان اقوال قولی است به دلالت نهی بر فساد در باب معاملات همراه با انکار ملازمه میان حرمت و فساد در همان باب.

۲. اشکال : وجهی برای عقلی بودن مساله اقتضاء نیست نه در باب معاملات و نه در باب عبادات:

الف - در باب معاملات مجالی برای توهم ملازمه میان حرمت و فساد و توهم منافات میان حرمت و ترتب اثر نیست.

ب - در باب عبادات مجالی برای عدم توهم ملازمه و توهم عدم منافات میان حرمت و مقرب بودن نیست.

۳. پاسخ محقق اصفهانی ره : ممکن است موهم عدم منافات میان حرمت و مقرب بودن آن باشد که مورد امر و نهی به لحاظ اطلاق و تقیید متعدد باشد و با این تعدد مقرّب مبعّد نخواهد بود.

۴. محقق اصفهانی ره : تحقیق آن است که :

الف- نسبت به محذور اجتماع امر و نهی :

۱- اگر مجوّز اجتماع تعدد مفهومی امر و نهی باشد : ذات مطلق در مقید محفوظ است و تعددی در عالم ذهن نیست پس امر و نهی قابل جمع نیستند

۲- اگر مجوّز اجتماع عدم تضاد و عدم تماثل در احکام به طور کلی باشد امر و نهی قابل جمع‌اند.

ب - نسبت به تقرب با مبعّد : متقرّب به خود طبیعت نماز است نه طبیعت مقیده به فلان قید.

ج - نسبت به اجتماع مصلحت و مفسده : مصلحت و مفسده تضاد بالذات ندارند ، آنچه که مقتضی بالکسر برای مصلحت است خود فعل است و مقتضی بالکسر برای مفسده فعل به اعتبار تقیدش به مکان و زمان خاص است.