درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/مفاهیم5 /مفهوم شرط1

○ نهایه‌الدرایه ج۲ص۴۱۲تعلیقه۲۴۸

- مفهوم شرط (۱)

۱. دلالت جمله شرطیه بر مفهوم منوط به آن است که دلالت بر لزوم و ترتب تالی بر مقدم به نحو ترتب بر علت تامه منحصره داشته باشد.

۲. ادات شرط، متلوّ خود را در موقع فرض قرار می‌دهد.

۳. حرف فاء، دلالت بر مطلق ترتیت میکند نه لزوم چه رسد به ترتیب به نحو علّیت و چه رسد به ترتیب به نحو علّیت منحصره.

۴. پس جمله شرطیه دلالت بر مفهوم ندارد بلکه مفادش ترتب امری بر امری مفروض الثبوت است.

۵. تحلیل دلالت حرف "لو" بر امتناع :

یک. مدخول "لو" ، فعل ماضی است.

دو. فرض وجود شیئی در زمان گذشته، در صورتی است که در واقع، آن شیء معدوم باشد.

سه. بنابراین، فرض وجود شیء در گذشته، فرض امری محال است.

چهار. اگر بر این امر محال، محالی مترتب گردد ، او نیز محال خواهد بود ، زیرا :

الف. اگر "مترتب‌علیه" علت منحصره برای "مترتب" باشد، پس وجه استحاله‌ی مترتب روشن است.

ب. اگر "مترتب‌علیه" علّت منحصره نباشد ، مفروض عدم تحقق سایر علل است و به همین جهت عدم مترتب بر عدمِ علتی که وجودش فرض شده ترتب یافته است.

۶. ترتیب (مفاد فاء) یا خارجی است و اعتباری. ترتیب خارجی یا زمانی است و یا علّی است و یا طبعی.