درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/مفاهیم19 /مفهوم شرط15

○ نهایه‌الدرایه ج۲ص۴۲۰تعلیقه۲۶۰و۲۶۱

- مفهوم شرط (۱۵)

۱. آخوند ره: در نگاه عقل، وجه چهارم (شرط بودن قدر مشترک) متعین است زیرا اگر هر یک از دو شرط با عنوان خاص ، سبب مستقل باشند لازم خواهد آمد صدور واحد نوعی از متعدد. مناسبت و ارتباط خاص میان علّت و معلول اقتضاء دارد که نه واحد از متعدد صادر گردد و نه از واحد متعدد صادر شود.

۲. محقق اصفهانی ره: قاعده الواحد و عکسِ آن اختصاص به واحد شخصی داشته و موردِ برهان بر آن ، واحد شخصی است. ربط و سنخیت میان علت و معلول اقتضای تعمیم به واحد نوعی ندارد.

۳. قیام اثر به موثر، قیام عرَض به موضوع (جوهر) است و عرض در مرتبه ذات موثر تقرر ندارد تا صدور واحد نوعی از واحد نوعی لازم آید.

۴.‌ آخوند ره: بنای عرف و اذهان عامیه، آن است که هر شرط با عنوان خاص ، سبب مستقل باشد.

۵. محقق اصفهانی ره: گرچه ظاهر در نگاه عرف سببیت مستقل شرط با عنوان خاص است ولی بعد از اطلاع از استحاله تاثیر دو شرط مستقل و متباین در اثر واحد نوعی، چاره‌ای جز شرط بودن جامع میان دو شرط نیست.

۶. بنابراین در حل تنافی میان دو دلیل مفروض، باید افزون بر حل تعارض ، وجهی مورد نظر قرار گیرد که استحاله مزبور را رفع کند.

۷. وجوه اول ، دوم و چهارم در علاج تعارض مشترک‌اند ولی در رفع استحاله، وجه اول و دوم بی نیاز از وجه چهارم نیستند ولی وجه چهارم بی نیاز از آن دو است.

۸. حاصل آنکه با وجه چهارم هم حل تعارض می‌شود و هم رفع استحاله.