درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/عام و خاص2 /عدم صدق عموم اصطلاحی بر مثل عشره

○ نهایه‌الدرایه

ج۲ص۴۴۵تعلیقه۲۸۷

- عام و خاص۲/ عدم صدق عموم اصطلاحی بر مثل عشره

۱. آخوند ره: شمول مثل "عشره" نسبت به آحاد مندرج در تحتِ آن، از باب عموم نیست چرا که مفهومِ آن ؛ صلاحیت انطباق بر هر یک از احاد را ندارد.

۲. اشکال:

یک. مفهومِ "کلّ عالم" بر هر یک از افراد عالم منطبق نیست.

دو. مدخولِ "کل عالم" منطبق بر هر یک از افراد عالم است به لحاظ سعه‌ای که مستفاد از ابزارِ عموم است.

سه. مثل مفهوم عشره نیز، منطبق بر آحاد نیست بلکه از آنجا که مولِف از آحاد است ، مفهومِ "واحد" بر هر یک از آحاد - بالحمل الشائع - منطبق خواهد بود و عشره موجب استغراق تا این حد خواهد بود.

۳. پاسخ از اشکال : میان عشره و کلّ عالم فرق است . توضیح:

یک. گرچه مراتب اَعداد مولّف از آحاد است ولی "واحد" ماده لفظِ عشره نیست.

دو. مفهوم عشره همان‌طور که مباین با مفاهیم سایر مراتب اَعداد است، همین‌طور مباین با مفهومِ واحد است.

سه. اما "عالم" صلاحیت انطباق بر هر فردی از عالم را دارد و به واسطه ابزارِ عموم، دارای شمولیت خواهد بود.