درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/عام و خاص6 /بررسی تبعیت دلالت ادات عموم از اطلاق مدخول4

○ نهایه‌الدرایه

ج۲ص۴۴۸س۱۷تعلیقه۲۸۸

- عام و خاص۶/ بررسی تبعیت دلالت ادات عموم ازاطلاق مدخول۵

۱. بنابر عدم ثبوت دلالت لام بر استغراق، استفاده عموم از جمع محلی به لام و مفرد محلی به لام، منوط به تمامیت مقدمات حکمت است.

۲. توهم:

یک.بنابر استفاده عموم و یا دلالت لام بر استغراق، میانِ آن دو فرق است.

دو. مفاد جمع محلی به لام، استغراق مراتب جمع است.

سه. مفاد مفرد محلی به لام، استغراق به لحاظ فرد است.

چهار. اگر لامِ استغراق بر تثنیه وارد شود، مفادش استغراق به لحاظ مصادیق تثنیه است.

۳. پاسخ:

یک. مفاد جمع، امری وُحدانی است. (جمع یعنی مجموعه).

دو. آن امر وحدانی، از حیث نقیصه متعین است. (یعنی متقوم به دو و ما زاد است).

سه. آن امر وحدانی، از حیث زیاده مبهم است.

چهار. گاهی متعلق غرض، استغراق به لحاظ مراتب متعین جمع (از سه تا آخرین مرتبه) خواهد بود همچون: اَکرِم کل جماعه جماعه.

پنج. گاهی متعلق غرض، استغراق آحادِ جمع (مجموعه) بوده بدون توقف بر حدّی خاص از آن ، مثل : اَکرِم کلّ العشره.

شش. بنابراین، استغراق جمع (که مفاد جمع محلی به لام است) به معنای شمولیت نسبت به همه آحاد جمع است نه نسبت به مراتب جمع.

هفت. در فرض عدم استغراق در جمع، وظیفه اقتصار بر سه (که قدر متیقن است) خواهد بود.

هشت. در فرض عدم استغراق در مفرد، وظیفه اقتصار بر واحد (که قدر متیقن است) خواهد بود.

نُه. میانِ "اَکرِم کلّ عالم" و "اَکرِم العلماء" به لحاظ شمول نسبت به همه آحاد عالم فرقی نیست.

دَه. جمله نخست شامل هر فرد از عالم می‌شود ولی جمله دوم شاملِ همه افرادِ مجموعه عالم می‌شود.