درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: /احکام قطع11 /عدم امکان تعلق جعل تکوینی به طریقیت قطع

○ نهایه الدرایه ج۳ص۱۹س۲

- احکام قطع۱۱

۱. طریقیتِ قطع، قابلیت ندارد که مورد جعل تکوینی قرار گیرد چرا که هر دو نحو از جعل (بسیط و مرکب) به وجود تعلق خواهد گرفت و حال آنکه قطع در مرحله‌ی ذات و ماهیتِ خود؛ قابلیت ندارد که در حیّز جعل قرار گیرد.

۲. ماهیت نه مجعول است و نه غیر مجعول.

۳. جعل ترکیبی میانِ شیء و خودش معقول نیست چرا که واجد بودن شیء نسبت به ذات و ذاتیاتِ خود ضروری است. از آنجا که حقیقتِ قطع عین انکشاف و نور بودن است بنابراین ثبوت طریقیت برای قطع به نحو جعل ترکیبی معقول نخواهد بود.

۴. اگر نور بودن و مرآت بودن، لازمِ قطع می‌بود، از آنجا که لازمِ غیر مفارق می‌بود، تعلقِ جعل به آن لازم محال است زیرا تفکیک میان شیء و لوازم غیر مفارق محال است.

۵. تعلق جعل بسیط به وجود قطع امری معقول است.

۶. جعل بسیط قطع عبارت از " ابداع، تکوین و ایجادِ آن" است.

۷. معقول بودن تعلق جعل بسیط به وجود قطع، دخلی به مورد بحث ندارد چرا که با توجه به تمام حقیقت قطع طریقیت است، ایجاد قطع همان ایجاد طریق است.

۸. هر قطعی که در خارج تحقق می‌یابد، با عللِ خویش مستند به جاعلِ هویّاتِ ممکنات است.

۹. جعل قطع به عنوان طریق؛ به معنایِ تعلق جعل به وجود رابطی قطع، محال است چرا که حقیقت قطع ، حقیقتِ طریق بودن و مرآت بودن است. بنابراین، وجود طریقیت برای قطع، وجود نفسی برای آن است نه وجود رابطی.

۱۰. محقق اصفهانی ره در تحفه‌الحکیم چنین به نظم آورده است که:

الجعل للشیء بسیطاً یعرف

و جعلُ شیء شیئاً المولّف

و لیس جعل الذات ذاتاً یعقل

اذ لیست الذات لها تخلّل

کذاک لایعقل جعل الذاتی

او عرضی لازم للذات

و لا کذاک العرض المفارق

فان امکان الثبوت فارق

و الحقّ مجعولیه الوجود