درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: /احکام قطع13 /استحاله تعلق بعث و زجر نسبت به فعل واحد

○ نهایه الدرایه ج۳ص۲۰س۱۱

- احکام قطع۱۳

۱. مانع از اجتماع بعث و زجر در واحد، لزوم اجتماع دو متضاد نیست بلکه لزوم اجتماع دو متناقض است.

۲. لزوم اجتماع دو متناقض به دو بیان قابل تقریب است.

۳. بیان اول:

یک. تضاد از صفات احوالات خارجی موجودات خارجی است.

دو. از آنجا که صدور بعث به داعی جعل داعی است، پس جعل داعی (ایجاد داعی) مقتضایِ آن است.

سه. از آنجا که صدور زجر به داعی جعل زاجر است، پس جعل زاجر (ایجاد زاجر) مقتضایِ آن است.

چهار. داعی بر فعلی متضاد با زاجر از آن است.

پنج. محذور اجتماع دو متضاد، به محذور اجتماع دو متناقض باز می‌گردد.

۴. بیان دوم:

یک. فعل عبد و ترکِ او، همان‌طور که فعل مباشری و ترکِ مباشریِ اوست همچنین فعل تسبیبیِ مولا و ترک تسبیبیِ اوست.

دو. تشریعِ خداوند، بعث و زجرِ خداوند است. بعث و زجرِ او عبارت از " تسبّب به ایجاد فعل و ترک در خارج " خواهد بود. (ر.ک: نهایه الدرایه، ج۲ص۳۹۹س۳)

سه. صدور بعث، به داعی ایجاد فعلِ عبد است چه اینکه صدور زجر به داعی ایجاد ترکِ عبد است.

چهار. اجتماع بعث و زجر در واحد، اقتضای ایجاد فعلی و ایجادِ ترکِ آن است.

پنج. اجتماع ایجاد فعلی و ایجادِ ترکِ آن، اجتماع دو متناقض (وجود فعل و ترکِ آن) خواهد بود.

۵. در نگاه محقق اصفهانی ره ، اجتماع امر و نهی در واحد به واسطه‌ی دو عنوان، عاری از محاذیرِ " اجتماع دو متضاد، تکلیف به محال، لزوم نقض غرض و تقرّب با مبعّد" است ولی اجتماع بعث و زجر در واحد به واسطه‌ی یک عنوان، محذورِ " اجتماعِ دو متناقض" را به دنبال خواهد داشت.