< فهرست دروس

درس طبیعیات شفا - استاد حشمت پور

91/11/09

بسم الله الرحمن الرحیم

تا اين جا درباره اي حركت بحث نموديم حالا مي خواهيم درباره اي سكون بحث نماييم وتقابل آنرا با حركت كنيم، درعنوان مي فرمايد : مي خواهيم درتقابل حركت وسكون بحث تحقيقي كنيم كه درضمن آن از سكون هم بحث مي شود، عين همين عنوان را درمقاله چهارم فصل هفتم ص289 داريم. تقابل حركت وسكون تقابل تضايف نيست؛ چرا كه تعقل وشناخت يكي بستگي به ديگري ندارد، ما درباره اي حركت بحث نموديم وآنرا شناختيم بدون اينكه سكون را تعريف نموده باشيم، درحاليكه درتقابل تضايف بين دو طرف تقابل توقف حتي درتصور است مثل ابوت وبنوت كه تصور يكي بدون ديگري ممكن نيست.تقابل بين حركت وسكون سلب وايجاب هم نيست؛ چرا كه درتقابل سلب وايجاب شرط نمي شود كه مسلوب عنه شان ايجاب را داشته باشد، امّا در حركت وسكون شرط مي شود شانيت حركت درصدق سكون مثلاً نمي گوييم كه عقول سكون دارد؛ چون عقول شانيت حركت را ندارد. پس تقابل حركت وسكون تقابل تناقض وسلب وايجاب نيست.اگر سكون را امر وجودي گرفتيم از آنجاي حركت هم امر وجودي است تقابل حركت وسكون تقابل تضاد خواهد بود ولي اگر گفتيم كه سكون امر عدمي است تقابل حركت سكون عدم وملكه خواهد بود.مشهور معتقد است كه بين سكون وحركت تقابل تضاد است ابن سينا هم حرف مشهور را قبول دارد، امّا برخي معتقد است كه تقابل حركت وسكون تقابل تضاد است، در اين صورت بايد ببنيم كه قانون كه درتضاد است درباره اي حركت سكون اجرا مي شود يا جاري نمي شود، دراين فصل تقريباً اكثر بحث دراجراي همين قانون تضاد است كه جاري مي شود يا جاري نمي شود.گفته شد كه حركت امر وجودي است؛ چرا كه حركت كمال اوّل است لما... وكمال امروجودي است حال سكون چگونه است امر وجودي است ويا امر عدمي؟ اگر سكون را تعريف كرديم به عدم الحركه من شانه اين يكون الحركه دراين صورت سكون امر عدمي است وتقابل حركت وسكون تقابل عدم ومكله است امّا اگر سكون را بمعناي مكث اندك درأين، دركيف، دركم ودروضع بدانيم، بعبارت ديگر شي را ملاحظه نماييم كه اندك زماني در أين باقي بماند يا اندك زماني دركيف باقي بماند ودركم باقي بماند ويا دروضع باقي بماند وبگوييم شي ساكن است دراين صورت سكون امر وجودي است وتقابل حركت وسكون تقابل تضاد خواهد بود. وبايد قانون تضاد درموردش اجرا شود واگر قانون تضاد كه بعد مي آيد جاري نشود معلوم مي شود كه سكون امر وجودي نيست وتقابل تضاد باحركت ندارد.

نكته (1) : اگر تعريف سكون به امر عدمي باشد تعريف كه آنر امر وجودي مي داند لازم تعريف اوّلي است واگر تعريف سكون به امر وجودي است تعريف سكون به امر عدمي لازمه اي آن تعريف است.

نكته (2) : تعريف هاي كه براي حركت وسكون مي شود تعريف هاي رسمي است وحقيقت آنرا بيان نمي كند.

متن : فصل فى تحقيق تقابل‌ الحركة و السكون ( يعني تقابل حركت وسكون گفته شده ما مي خواهيم دراين باره تحقيق كنيم )

إن أمر السكون فيه ( سكون ) إشكال ( يعني مشكل ) أيضا ( همان طور كه درباب حركت مشكل داشتيم، مثلاً درباب حركت جوهري مشكل داشتيم وحل كرديم ) ، لأن المشهور من مذهب الطبيعيين أن السكون مقابلته للحركة هى مقابلة العدم للقنية ( يعني ملكه، دارايي، مال ) ، لا مقابلة الضد. ثم من‌ البين أنه لا يصلح‌ أن يفرض بينهما ( حركت وسكون ) مقابلة إلا إحدى هاتين المقابلتين، أعنى العدمية ( عدم وملكه بودن ) و الضدية ( تقابل تضاد ) . و قد جعلنا ( درفصل اوّل همين مقاله ) لفظة الحركة واقعا على معنى صورى ( يعني وجود؛ چرا كه صورت جزء بالفعل شي است وفعليت با وجود مرادف است ) ، ليس ( معني ) عدميا ، إذ قلنا إنها ( حركت ) كمال أول‌. ( فاي تفريع يعني حالا كه حركت امر وجودي است : ) فإن كانت المقابلة ( مقابله حركت وسكون ) مقابلة العدم للملكة ، لم يمكن أن تكون الحركة منهما ( از بين حركت وسكون ) هى العدم، ( اشاره به تعريف اوّل سكون : ) بل نقول إن الجسم إذا كان عادما للحركة، و كان من شأنه أن يتحرك، قيل له‌ ساكن. و معنى قولنا من شأنه أن يتحرك، أن يكون ما تتعلق به الحركة ( موضوع كه اين چهار حركت را دارد/ يكي از امور شش گانه مربوط به حركت ) موجودا، و هو أن يكون ( جسم ) مثلا فى مكان و زمان‌. ( معناي دوّم سكون : ) و أيضا إذا كان له ( للجسم ) حصول فى مكان ( قيد حصول، مكان بعنوان مثال ذكرشده ) واحد زمانا، فيقال له إنه ساكن. فههنا معنيان موجودان‌ فى الساكن: أحدهما عدم الحركة، و من شأنه أن يتحرك، و الآخر أين‌ له موجود زمانا ( سكون عبارت است از وجود جسم مدت زماني در أين، نه اينكه سكون عبارت باشد از حصول اين براي جسم مدت زماني ) . فإن كان السكون منهما ( دومعنا ) هو الأول ( معناي اوّل ) و هذا ( معناي دوّم ) لازم له ( معناي اوّل )، كان السكون عدما ، و إن كان السكون هو الثاني ( معناي دوم ) منهما، و الأول ( معناي اوّل ) لازم له ( معناي دوّم ) ، لم يكن السكون أمرا عدميا.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo