موضوع: الأوامر/مقدمة الواجب /مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره

حدیث امام علی: (8 موضوع در رابطه با زنها بیان فرمودند)

دو.وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِکَ إِیَّاهُنَّ فَإِنَّ شِدَّةَ الْحِجَابِ أَبْقَى عَلَیْهِنَّ.[1]

ازطریق حجاب دیده آنها را از دیدن مردان بیگانه بازدار. زیرا تاکید بر حجاب آنها را سالم تر و پاک تر نگه میدارد.

﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‌ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما يَصْنَعُون‌﴾[2]

هماهنطور که تاکید است که مرد به نامحرم نگاه نکند زن هم مجاز نیست که نگاه آلوده به مردان بکند. در اسلام حجاب و عفاف اختصاصی به زنها ندارد. حجاب هم فقط پوشش نیست. آرایش و بزک هم جزء حجاب است.

مقدمه به لحاظ زمان وجود

بحث پیرامون تقسیمات المقدمه بود. (مقدمه داخلیه و مقدمه خارجیه).( مقدمه الوجود، مقدمه الوجوب، مقدمه العلم و مقدمه الصحی.) (یکی هم مقدمه عقلیه و مقدمه عادیه و مقدمه شرعیه ). هر کدام به لحاظی.بحثی که امروز مطرح می شود لحاظ می کنیم مقدمه را با زمان وجودش. به لحاظ زمان وجود مقدمه ما 9 نوع مقدمه داریم:

1. مقدمه متقدمه ، 2. مقدمه مقارنه . 3. مقدمه متاخره:

هرکدام از این سه مورد هم یا نسبت به حکم تکلیفی است یا نسبت به حکم وضعی است یا نسبت به مامور به است.(مقدمه ای که متقدم از ذی المقدمه است)

یک.

مقدمه ای که متقدم است در حکم تکلیفی: مانند . ان جائک زید فاکرمه بعد مجیئه بیومٍ. مجیئ امروز زید مقدمه حدوث وجوب اکرام فرداست. مقدمه اینجا متقدمةٌ ، مجیئ امروزش مقدمةٌ لوجوب اکرامه فی الغد. المقدمه المتقدمه علی الحکم التکلیفی.

دو.

مقدمه متقدمه در حکم وضعی: مانند عقد وصیت که ملکیت موصی له را بعد از موت وصی در پی دارد. عقد وصیت الان است که به زید می گوید تو را وصی خود قرار میدهم و آنچه را دارم بعد از موتم تملیک تو می کنم. اینجا حکم وضعی داریم به نام مالکیت موصی له. مقدمه اش عقد موصی است با این موصی له در امر وصیت. فالعقد هنا مقدمةٌ للحکم الوضعی.

سه.

مقدمه متقدمه بالنسبه الی المامور به: مانند طهارت. بر این مبنا که طهارت را وضو ، غسل … بگیریم،( اگر طهارت را آن حالتی گرفتیم که از وضو و غسل حاصل می شود آن می شود مقارن) اما اگر طهارت را همین وضو و غسل و تیمم گرفتیم ، این مقدمةٌ متقدمةٌ بالنسبة الی الماموربه.

(مقدمه ای که مقارن با ذی المقدمه است)

چهار

. مقدمه ای که مقارن است با ( ذی المقدمه ای که ) حکم تکلیفی است: مانند بلوغ ، عقل . قدرت. اینها مقارنند. و اگر طهارت را به معنای آن حالت گرفتیم، مقدمه ای است که با ذی المقدمه که صلات است مقارن است . مقدمه مقارن با حکم تکلیفی که ذی المقدمه است.

پنج :

مقدمه مقارن با حکم وضعی: مانند شرایط متعاقدین. بلوغ. عقل. نسبت به حصول ملکیت و حصول زوجیت. اینجا ذی المقدمه ملکیت و زوجیت است. اینجا این بالغ بودن زوج و زوجه و عاقل بودن بایع و مشتری شرط مقارن با حکم وضعی است.

شش.

مقدمه مقارن با ماموربه: مانند استقبال، ستر، طهارة الثوب، بالنسبة به ماموربه که صلاة است. استقبال ، ستر و طهارت لباس شرط مقارنند برای ماموربهی که صلاه است.

(مقدمه ای که متاخر از ذی المقدمه است)

هفتم:

مقدمه ایکه متاخر از حکم تکلیفی است، (اول آن حکم می آید بعد آن مقدمه می آید) مانند ان سافر زیدٌ فاکرمه قبل ذلک بیومٍ . اینجا ذی المقدمه (وجوب اکرام امروز اوست) سفر فردای او مقدمه وجوب اکرام امروز است. وجوب اکرام امروز او متفرع بر این است که فردا مسافر باشد. یا مثال سببیت یوم الجمعه لاستحباب غسلها یوم الخمیس، لمن لم یتمکن من یومها. غسل جمعه برای روز جمعه است اما من مجازم وقتی می دانم روز جمعه موفق به غسل جمعه نمی شوم ، می توانم 5 شنبه انجام دهم. اینجا در حقیقت ذی المقدمه غسل روز جمعه است منتها روز جمعه سببٌ که من مجاز باشم به غسل روز 5شنبه. یا سببیت یوم الفطر لوجوب الفطره من اول شهر رمضان علی القول به ، عید فطر روز 30 رمضان یا اول شوال، ذی المقدمه ای است که بعد می آید. من از اول ماه رمضان میتوانم زکات فطره را به فقیر بدهم و آن روز حساب کنم.

هشتم:

مقدمه متاخره از حکم وضعی: ذی المقدمه اول می آید و مقدمه بعد می آید. مانند اجازه مالک در عقد فضولی ، علی القول بالکشف لا علی القول بالنقل . ملکیت موجوده در عقد متوقف بر اجازه است، فعلی هذا اینجا اول ذی المقدمه می آید (مالکیت) و بعد مقدمه(اجازه)

نه.

مقدمه متاخره از ماموربه: که اول ذی المقدمه می آید و بعد مقدمه می آید: مانند کالاغسال اللیلة المستحاضه بالاضافه الی صوم یومها الماضی. روزه روز قبلش ذی المقدمه است (آمده روزه اش را هم گرفته ) درستی این روزه متوقف است بر غسل شب.

شبهه اینجا این است:

شبهه آیا فقط در مقدمه متاخره هست؟ بحث اینطور آغاز می شود که مقدمه از اجزاء علت است. علت متقدم بر معلول باید باشد(این قانون است)، بنابراین ذی المقدمه در حقیقت معلول است . باید اول علتش بیاید، چطور می گویید اول معلول آمده بعدا علت می آید. (در فلسفه داریم که قواعد عقلی استثنا بردار نیست چه حقیقیه باشند چه اعتباریه) این قاعده است که علت باید قبل از معلول بیاید چطور ایجا معلول آمده که وجوب صوم است و علتش هنوز نیامده؟ (شبهه ای که مرحوم آخوند در مقدمه متاخره بیان می کند.)

بعد ایشان یک قدم جلوتر می گذارد و آن این است: اصولا باید علت و معلول مقارن باشند . کلید می اندازیم و در را باز می کنیم. نمی شود که کلید را چرخاند و درب باز نشود. اگر بازنشود قفل خراب است. قانون علیت و معلولیت تقارن است. (مقدمه متاخره پیش کش ) مقدمه متقدمه هم همین است). نباید فاصله بین علت و معلول باشد. شما دارید فاصله درست می کنید و می گویید ذی المقدمه متاخر و مقدمه متقدم. این هم اشکال دارد. بنابراین تنها صورت بی اشکال مقدمه مقارنه است. هم مقدمه متقدمه و هم مقدمه متاخره اشکال دارد.

ومنها : تقسيمها إلى المتقدم ، والمقارن ، والمتأخر ، بحسب الوجود بالإضافة إلى ذي المقدمة.(این مقدمه اشکال است که مقدمه از اجزاء علت هست...)وحيث إنّها كانت من أجزاء العلة ، ولابدّ من تقدمها بجميع أجزائها على المعلول أُشكل الأمر في المقدمة المتأخرة (اینجا معلول اول آمده ، اینجا صوم آمده بعد جزئی از علتش شب می آید. این با قانون علیت و معلولیت سازگار نیست) الأغسال الليلية المعتبرة في صحة صوم المستحاضة عند بعضٍ ، والاجازة في صحة العقد على الكشف كذلك (علی القول بالنقل مورد بحث نیست)، بل في الشرط أو المقتضي المتقدم على المشروط زماناً المتصرم حينه (در متقدم هم همین حرف را داریم و علت و معلول باید مقارن با هم باشند) ، كالعقد في الوصية والصرف والسلم (در وصیت عقد الان می آید و مالکیت بعد از فوت موصی می آید) ، بل في كلّ عقد بالنسبة إلى غالب أجزائه ، لتصرمها حين تأثيره مع ضرورة اعتبارٍ مقارنتها معه زماناً ، فليس إشكال انخرام القاعدة العقلية مختصاً بالشرط المتأخر في الشرعيات ـ كما اشتهر في الألسنة ـ بل يعم الشرط والمقتضي المتقدّمين المتصرَّمين حين الاثر.[3]

به این ترتیب تار و پود بهم ریخت فلیس لنا مقدمة الا المقدمه المقارنه لا المقدمه المتقدمه و لا المقدمه المتاخره.