< فهرست دروس

درس قواعد فقهیه استاد سید‌احمد خاتمی

1401/09/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: خارج قواعد فقهیه/ قاعدة لزوم العمل علی وفق الاحکام الولائیه/

اگر ولایت فقیه پذیرفته شود باید از او اطاعت کرد. جلوه های ولایت در جلسه گذشته بیان شد.

نفی ولایت پیامبر و امام در امور شخصی

دو داستان در زمان حکومت پیامبر است که گویای گستردگی ولایت ایشان است. تعبیر به گویا بودن می شود چون برخی ولایت تنها در امور اجتماعی و سیاسی می دانند اما در عرصه های حوزه های شخصی ولایت نیست، امور شخصی مانند نوع پوشش و خوراک و سفر رفتن است در امور شخصی ولایت ندارد خواه ولی، پیامبر یا امام یا ولی فقیه باشد.

نقض نفی ولایت در امور شخصی

آنچه نقض می کند دو موضوع است یکی داستان زید و زینب است. زید(بن حارثه) آزاد شده پیامبر بود سرانجام شهید شد پیامبر تصمیم دختر عمه خود زینب را به تزویج زید در آورد زینب و بستگان او مایل به این ازدواج نبودند زید پسر خوانده پیامبر بود که در عصر جاهلی حکم پسر را بار می کردند. سرانجام اراده پیامبر حکام شد و این ازدواج شکل گرفت اما بعد از مدتی طلاق گرفتند همه آنها با طراحی خداوند صورت گرفت، زینب دل شکسته شد پیامبر برای جبران دل شکستگی او با زینب ازدواج کرد یکی از زنان پیامبر شد.

آیا ولیّ می تواند در حوزه شخصی مانند ازدواج دخالت کند؟ مثلا بگوید با فلان شخص ازدواج کند آیا تبعیت واجب است؟ داستان زید و زینب می گوید پیامبر می تواند دخالت کند و تبعیت از او واجب است. از درس امام راحل نقل می کنند که ولی فقیه اگر بگوید عبای خود را به دیگری بدهد باید اطاعت کرد. مقام معظم رهبری در این عرصه هم نظر امام راحل است. ولی در موردی سراغ ندارم که رهبری در حوزه مسائل شخصی را تکلیف نکرده است. آیا در حوزه ولایت فقیه این گستردگی هست یا نیست؟

مسائل شخصی دو نوع است

نوع اول- مسائل شخصی که در پی آن مصحلت اجتماعی باشد

نوع دوم- مسائل شخصی محض که در پی آن مساله اجتماعی نیست

آنچه در سیره پیامبر داستان زید و زنیب اتفاق افتاد یک مساله شخصی بود ولی یک سنت غلط اجتماعی را به هم زد به عبارت دیگر به هم زدن یک سنت اجتماعی غلط بود مثلا اگر پسری همسر خود را طلاق بدهد پدر پسر نمی توان با آن خانم ازدواج کند در جاهلیت فرزندخوانده پسر است و در مثال زید که زینب را طلاق داد حکم عروس به زینب برای پیامبر بار می شد در حالی که این سنت غلط بود لذا در مقام عمل پیامبر آن خرافه را اصلاح کرد بعد از طلاق زید پیامبر با زینب ازدواج کرد.

در سیره پیامبر موردی را نداریم که در امر شخصی محض دخالت کرده باشد.

داستان جویبر و زلفا

پیامبر به جویبر فرمودند زن می خواهی؟ او در پاسخ داد یا رسول الله زیبایی ندارم و مال و ثروت و عشیره ندارم کسی به من زن نمی دهد. پیامبر این ملاک ها قبل از اسلام بود ولی بعد از اسلام چنین نیست نزد انصاری برو ابلاغ سلام من را بکند و از دختر او خواستگاری بکن بگو پیامبر فرمود به تو زن بدهند همه اقوام ناراحت شدند که به غیر از فامیل زن نمی دهد زلفا گفت اگر دستور پیامبر است باید اطاعت است برای اطلاع از دستور پیامبر پدر زلفا نزد پیامبر آمد و متوجه شد که پیامبر دستور داده به جویبر زن بدهند. این ازدواج عقبه اجتماعی دارد که عبارت از نفی ملاک های جاهلی بود و تاکید بر ملاک ایمان و اسلام است «لتتضع النکاح»

اشکال: آیه شریفه البنی اولی بالمومنین من انفسهم اطلاق دارد امر شخصی عقبه امر اجتماعی داشته باشد یا نداشته باشد

پاسخ: عام و مطلق قرآنی را فعل پیامبر تخصیص می زند اضافه بر آن در سیره پیامبر موردی نیست در پیامبر در موردی که عقبه اجتماعی نداشته باشد و در آن دخالت کرده باشد

بنابراین ولایت ولایت مطلقه است؛ اگر کسی در ولایت مطلقه فقیه شک کند حداقل ولایت پیامبر و امام معصوم علیه السلام. در نتیجه ولایت مطلقه به عنوان قاعده می تواند در عرصه سیاسی و اجتماعی دخالت کند و کلام او مطاع است اما در حوزه های شخصی در سیره پیامبر و امام علی علیه السلام و امام حسن موردی را سراغ نداریم که در امور شخصی دخالت کرده اند درباره امام زمان بعد از ظهور احکام خاص خود را دارند که آن را هم نمی دانیم.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo