موضوع: خارج قواعد فقهیه/ قاعدة لزوم العمل علی وفق الاحکام الولائیه/

در مباحث گذشته ولایت مطلقه را برای پیامبر امام علیه السلام را به معنایی که قرآن دارد یعنی پیامبر حاکم است ثابت دیدیم. هر چیزی که شان حکومت ها است پیامبر دارد.

در جلسه گذشته مطرح شد نقل نشده که پیامبر ص در حوزه مسائل شخصی که ارتباط به مسائل اجتماعی و سیاسی باشد دخالت کرده است. در زندگی امام علی و امام حسن و دیگر امامان نیز نقل نشده که در مسائل شخصی دخالت کرده باشند. امام حسن هشت ماه حکومت کردند بعد از آن نرمش قهرمانانه در مقابل معاویه داشتند در ادامه دوره حکومت امام حسن تا پایان دوره حضور امام معصوم و آغاز ظهور غیبت کبری تحرک به سمت تشکیل حکومت توسط امامان نقل نشده است به این بیان که مقدماتی را فراهم کرده باشند تا حکومت را در دست بگیردند نداریم چون شرایط برای آنها فراهم نبود یعنی یارانی را نداشتند که بتوانند با کمک انها حکومت را در دست بگیرند. امام سجاد در حج دید به امام سجاد گفت« ترکت الجهاد و صعوبته و اقبلت الی الحج و لینته» یعنی جهاد و سختی های آن را رها کرده رو به حج آورده ای بعد از آن آیه جهاد را برای امام سجاد علیه السلام قرائت کرد« ان الله اشتری من المومنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة» امام سجاد در پاسخ به تلاوت آیه فرموند « اتم الایه» آیه بعد از آن را هم بخوان امام علیه السلام هر وقت پنج نفر دارای این صفات باشند جهاد با آنها افضل است.[1]

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَقِيَ عَبَّادٌ الْبَصْرِيُّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ص فِي طَرِيقِ مَكَّةَ فَقَالَ لَهُ يَا عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ تَرَكْتَ الْجِهَادَ وَ صُعُوبَتَهُ وَ أَقْبَلْتَ عَلَى الْحَجِّ وَ لِينَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- ﴿إِنَّ اللّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بايَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾ فَقَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع أَتِمَّ الْآيَةَ فَقَالَ ﴿التّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السّائِحُونَ الرّاكِعُونَ السّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ﴾ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع إِذَا رَأَيْنَا هَؤُلَاءِ الَّذِينَ هَذِهِ صِفَتُهُمْ فَالْجِهَادُ مَعَهُمْ أَفْضَلُ مِنَ الْحَجِّ.[2]

صَدیر صیرفی -برخی با ضم صاد می خوانند- به امام صادق علیه السلام گفت چرا قیام نمی کنید؟ اگر جدتان به اندازه شما یار می داشت قیام می کرد « مَا طَمِعَ فِيهِ تَيْمٌ وَ لَا عَدِيٌّ » متن روایت را نقل می کنیم. امام سئوال کرد چند نفر یار داریم صدیر گفت دوهزار بلکه نصف جهان یار اهل بیت هستند ولی افراد متفاوت هستند برخی شعاری و برخی اهل کار و وفادار هستند امام علیه السلام به صدیر فرمودند تمایل دارد تا منطقه ینبع برود صدیر موافقت کرد با امام علیه السلام همراه شد صدیر سوار بر الاغ شد ولی امام فرمود سوار بر قاطر شود و او سوار الاغ می شود در مسیر جوانی را دیدند که چند بزغاله را می چراند امام علیه السلام فرمود اگر به تعداد این بزغاله های یار داشت قیام می کردم صدیر می گوید وقتی بزغاله ها را شمردم تعداد آنها هفده بزغاله هستند.

الكافي (ط - الإسلامية)؛ ج‌2، ص: 242

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لَهُ وَ اللَّهِ مَا يَسَعُكَ الْقُعُودُ فَقَالَ وَ لِمَ يَا سَدِيرُ قُلْتُ لِكَثْرَةِ مَوَالِيكَ وَ شِيعَتِكَ وَ أَنْصَارِكَ وَ اللَّهِ لَوْ كَانَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع مَا لَكَ مِنَ الشِّيعَةِ وَ الْأَنْصَارِ وَ الْمَوَالِي مَا طَمِعَ فِيهِ تَيْمٌ وَ لَا عَدِيٌّ فَقَالَ يَا سَدِيرُ وَ كَمْ عَسَى أَنْ يَكُونُوا قُلْتُ مِائَةَ أَلْفٍ قَالَ مِائَةَ أَلْفٍ قُلْتُ نَعَمْ وَ مِائَتَيْ أَلْفٍ قَالَ مِائَتَيْ أَلْفٍ قُلْتُ نَعَمْ وَ نِصْفَ الدُّنْيَا‌ قَالَ فَسَكَتَ عَنِّي ثُمَّ قَالَ يَخِفُّ عَلَيْكَ أَنْ تَبْلُغَ مَعَنَا إِلَى يَنْبُعَ قُلْتُ نَعَمْ فَأَمَرَ بِحِمَارٍ وَ بَغْلٍ أَنْ يُسْرَجَا فَبَادَرْتُ فَرَكِبْتُ الْحِمَارَ فَقَالَ يَا سَدِيرُ أَ تَرَى أَنْ تُؤْثِرَنِي بِالْحِمَارِ قُلْتُ الْبَغْلُ أَزْيَنُ وَ أَنْبَلُ قَالَ الْحِمَارُ أَرْفَقُ بِي فَنَزَلْتُ فَرَكِبَ الْحِمَارَ وَ رَكِبْتُ الْبَغْلَ فَمَضَيْنَا فَحَانَتِ الصَّلَاةُ فَقَالَ يَا سَدِيرُ انْزِلْ بِنَا نُصَلِّ ثُمَّ قَالَ هَذِهِ أَرْضٌ سَبِخَةٌ لَا تَجُوزُ الصَّلَاةُ فِيهَا فَسِرْنَا حَتَّى صِرْنَا إِلَى أَرْضٍ حَمْرَاءَ وَ نَظَرَ إِلَى غُلَامٍ يَرْعَى جِدَاءً فَقَالَ وَ اللَّهِ يَا سَدِيرُ لَوْ كَانَ لِي شِيعَةٌ بِعَدَدِ هَذِهِ الْجِدَاءِ مَا وَسِعَنِي الْقُعُودُ وَ نَزَلْنَا وَ صَلَّيْنَا فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنَ الصَّلَاةِ عَطَفْتُ عَلَى الْجِدَاءِ فَعَدَدْتُهَا فَإِذَا هِيَ سَبْعَةَ عَشَرَ.[3]

روایت سهل خراسانی

به امام گفت صد هزار شمشیر زدن دارید. امام به او گفت در تنوری که روشن از شعله آتش بود گفت در تنور برود سهل می گوید سخن بدی نگفته است چرا دستور به رفتن در تنور می دهد در همین حال یار وفادار امام علیه السلام وارد شد امام به او فرمود داخل تنور شود سهل می گوید نگران او شدیم که الان در اتش سوخته است بعد از مدتی امام علیه السلام فرمود: بروم داخل تنور را ببینم به داخل تنور نگاه کردم دیدم آن یار باوفا چهار زانو نشسته و سالم است امام علیه السلام فرمود چند شیعه با این صفت داری؟ امام فرمود یک نفر هم مانند این شخص ندارد.

بنابراین قیام نیاز به یاران وفادار می خواست که در دوره حضور این مقدار از یاران را نداشت.

امام علیه اسلام نظر به کمیت و کیفیت داشت و نیز زمینه تشکیل حکومت فراهم نیست ولی می خواستند این مطلب را بفرمایند در پی حکومت و استقرار حکومت اسلامی ارزش است و مطلوبیت دارد امام حسین علیه السلام در مسیر خود مدام می فرمود که در مسیر شهادت است اما در دو نامه که به مردم بصره و کوفه نوشته اند مطلوبیت حکومت را مطرح کردند مانند باید سنت ها حاکم باشند و حاکم رجل صالح باشد تا تشکیل حکومت برای ملتی که مانند ملت ایران می تواند تشکیل حکومت داشته باشدمطلوبیت داشته باشد.

نکته دیگر اهل بیت در ان زمان که خفقان بود اسراری داشت که نمی توانست به افراد بگوید لذا می فرمود اگر افرادی را داشته باشم که وکاء می داشتند اسرار را به آنها می گفتم« لوددت ان الخارجی من ال محمد لخرج وعلیّ نفقة عیاله» لذا شورش علیه خلفا را مطلقا محکوم نمی کردند مانند قیام زید که مورد تایید اهل بیت بود« رحم الله عمی زیدا فانه لو ظفر لوفا» امامان معصوم علیهم السلام اوضاع را مدیریت می کردند. در دوران سیاه بنی امیه و بنی مروان و بنی عباس اگر مدیریت اهل بیت نبود بیشتر آنچه مرتکب شده بودند جنایت می کردند.

پس این سه مطلب مهم است

در عصر غیبت صغری و کبری

تدبیری که اهل بیت برای آن کرده اند ولایت فقیه است. ولایت فقیه بدون قید اطلاق مانند چاقوی بی تیغه است یعنی فاقد تاثیر می شود. معنی محدود در ولایت بر غیب و قصر و چندتا دیوانه چیزی نیست که قابل ذکر باشد روایت اما الحوادث الواقعه و تاکید اهل بیت ولایت فقیه برای سرپرستی چند دیوانه و سامان دادن چند غایب نیست پس مساله حکومت است که مرحوم نراقی و امام راحل درست فهمیده اند که هدف تشکیل حکومت است که این ایده با روایاتی که دلالت بر ولایت فقیه دارد توسط اهل بیت طراحی شده است. البته سیاست فرهنگی و اقتصادی و سیاست داخلی و خارجی و مانند چگونه باشد در مرحله بعد است. پس روایات مرحله تشکیل حکومت را به تفصیل گفته اند مثلا منصب افتا و قضا و اجرا حدود و دیات و ولایت غیب و قصر را دارد و نیز حاکم به معنای مصطلح است را دارد و دارای اختیار جکومتی دارد. مرحوم آیت الله العظمی میرزا حسن شیرازی وقتی دید ناصر قاجار قراردادی را با انگلیس بسته است که کیان اسلامی را به خطر می اندازد با این توضیح این قرار داد منحصر در تنباکو نخواهد بود و وقتی کفار برای استحصال تنباکو وارد بلاد اسلامی می شود فرهنگ کفر خود را نیز وارد می کنند. فتوای تحریم تنباکو براساس ولایت مطلقه فقیه است« الیوم استعمال تنباکو در حکم محاربه با امام زمان است». نظر محقق خویی درباره ولایت فقیه دارای تطور بوده است. در مصباح الفقاهه و التنقیح و فقه الشیعه و صراة النجاة فقط در امور حسبیه می داند ولی در منهاج المصباح در کتاب جهاد می گوید اگر ولایت فقیه ثابت شود ولی فقیه حق حکم جهاد ابتدای را دارد و در آخر عمر خود شورای انقلاب را تشکیل داد که متاسفانه توسط صدام به شهادت می رسند بنابراین ولایت مطلقه فقیه یک واقعیت بیرونی بوده است صاحب جواهر (ج21 ص397) می گوید: و من العجب وسوسة یعض الناس بل کانما ما ذاق من طعم الفقه شیئا و ما فهم لحن قولهم و رمزهم امرا و بالجمله فالمساله من الواضحات لا یحتاج الی الادلة.