موضوع:کتاب النکاح / ادامه مسئله 15 /-

حديث اخلاقى

متن حديث:

قال رسول الله(صلى الله عليه وآله): إنّ فى الجنّة غرفا يرى ظاهرها من باطنها و باطنها من ظاهرها لا يسكنها من أمّتى إلاّ من أطاب الكلام و أطعم الطعام و أفشى السلام و أدام الصيام و صلّى بالليل و الناس نيام.[1]

ترجمه حديث:

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: در بهشت غرفه ها و قصرهايى است كه به قدرى شفاف است كه درونش از برون و برونش از درون نمايان است ساكن اين غرفه ها نمى شود مگر كسى كه اين پنج ويژگى را داشته باشد: كسى كه سخن خوب بگويد و اطعام طعام كند و افشاى سلام نمايد و طول سال روزه باشد و نماز شب به جاى آورد در حالى كه مردم در خوابند.

شرح حديث:

مطابق اين روايت قصرهاى بهشتى مخصوص كسانى است كه داراى اين پنج ويژگى باشند:

1 ـ سخن نيكو:

اهل بهشت افرادى هستند كه به نيكى سخن گفته و با تندى سخن نمى گويند و دهان به كلمات ناروا نمى گشايند.

2 ـ اطعام طعام:

اطعام طعام فقط به اين نيست كه سفره اى پهن كند و به ديگران غذا بدهد بلكه افرادى كه از طريق صنعت، كشاورزى و ... اشتغال زايى مى كنند نيز اطعام طعام مى كنند.

3 ـ افشاى سلام:

افشاى سلام غير از سلام كردن است و در احاديث اسلامى اين گونه تفسير شده: «أن لا يبخل بالسلام على أحد من المسلمين» بخل در سلام نداشته باشد و به كوچك و بزرگ و عالم و جاهل سلام كند و احترام گذارد، چون سلام احترام و تواضع است و موجب وحدت مى شود، كار كوچك و بى خرجى كه ثمره فراوانى دارد.

بسيارى هستند كه اين فرهنگ هنوز در ذهن آنهاست كه وظيفه كوچكتر است كه به بزرگتر سلام كند در حالى كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)بزرگترين شخصيّت جهان بشريّت به كوچكترها سلام مى كرد و درست عكس اين فرهنگ را در اسلام داريم كه حتّى سواره بر پياده سلام كند چرا كه سواره ظاهراً بالاتر است و برترى دارد و بايد به پياده كه ظاهراً پايين تر است سلام كند.

در امر به معروف و نهى از منكر هم ابتدا سلام و تواضع كنيد و بعد امر به معروف و نهى از منكر كنيد كه در اين صورت هر انسان غُدّى وقتى اين ادب و برخورد نيكو را ببيند لااقل موقّتاً مى پذيرد.

4 ـ روزه دائم:

دوام روزه به اين است كه علاوه بر روزه واجب در هر ماه سه روز روزه بگيرد.

5 ـ نماز شب:

در آن موقعى كه چشمها در خواب است نماز شب بخواند. نماز شب در تربيت نفوس و سير إلى الله و گشايش روزى و حلّ مشكلات تأثير عجيبى دارد و اگر هر شب نمى تواند نماز شب بخواند در هفته يك شب را لااقل به اين كار اختصاص دهد.

نيمه شب زمان مناسبى است چون بهترين حضور قلب و نورانيّت و صفاى دل در آن زمان حاصل مى شود و يك استغفار در آن زمان كار هفتاد استغفار را مى كند و بهترين زمان براى دعاست.

مطابق اين روايت كسى كه اين پنج صفت را داشته باشد آن غرفه نورانى بهشتى در انتظار اوست.

* * *

بحث در مسئله پانزدهم از مسائل نفقات در نفقه مملوك بود; قسم اوّل نفقه مملوك انسانى بود كه بحث شد.

قسم دوّم: مملوك حيوانى

اين قسم محلّ ابتلاست.

اقوال:

ادّعاى اجماع شده كه هر كس حيوانى دارد به عنوان يك وظيفه شرعى بايد بر آن حيوان انفاق كند.

مرحوم صاحب مدارك مى فرمايد:

لا خلاف فى وجوب النفقة على البهائم المملوكة سواء كانت مأكولة أو لا و الواجب القيام بما يحتاج إليه من العلف و الآلات الّتى يفتقر إليها فى الإستعمال و دفع البرد.[2]

مرحوم صاحب حدائق مى فرمايد:

لا خلاف فى وجوب نفقتها (البهائم) كما نقله غير واحد من الأصحاب و على ذلك تدلّ الأخبار.[3]

مرحوم صاحب جواهر در كلام كوتاهى مى فرمايد:

و أمّا نفقة البهائم المملوكة ... فواجبة بلاخلاف ... و سواء انتفع بها أو لا (شايد مراد ايشان اين باشد كه حتّى اگر حيوان از كار افتاده باشد باز بايد نفقه اش را داد).[4]

وهبه الزحيلى مى گويد:

علماً بأنّ واجب الإنفاق يشمل أيضاً كلّ ما يتبع الإنسان من الرقيق و الحيوان و النبات و الزرع و الدور و الأراضى منعاً من الضياع و التلف ... أمّا نفقة الحيوان فيجب على المالك إطعام بهائمه و لو مرضت و سقيها و يحرم عليه أن يحملها ما لاتطيق.[5]

امروزه كسانى كه دم از حمايت از حقوق حيوانات مى زنند زياد هستند و مجلاّت و سمينارها و برنامه هاى مختلفى دارند، در حالى كه اين دستوراتى است كه اسلام در حدود 1400 سال قبل به ما داده است.