موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /آیه 23 سوره مبارکه نحل

کلام ما در آیات مربوط به تکبر بود. آیه یازدهم در حال اتمام است و سه آیه دیگر باقی مانده اما ما با نفس خود چه کردیم و آیا توانستیم تکبر را در وجود خودمان منکوب کنیم. ابتدا باید بپذیریم که گرفتار و مبتلا هستیم و نیازمند به اصلاح در نفس خود هستیم.

آیه دوازدهم در مساله تکبر ، سوره نحل آیه ۲۳ است.

﴿لا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرين﴾‌

مطلب اول در معنای لاجرم :

لاجرم : مرکب از لا و جرم است (لا+جرم). جرم یعنی قطع و چیدن میوه از درخت و وقتی «لا» بر سر آن بیاید ، یعنی امکان قطع نیست.[1]

و در معنای تفسیری آن اختلاف نظر است.[2]

1) مسلّماً قطعاً : یعنی خدا حتماً آشکار و نهان را خبر دارد.

۲) ناچاراً : یعنی ناچاراً خدا سر و علن را می‌داند.

۳) سوگند : یعنی قسم خورده است که خدا از آشکار و پنهان مطلع است.

۴) حقاً : در جایگاه قسم است که در محاورات خودمان ‌می گوییم خدا می‌داند که مسئله همینطور است.

۵) کسب : در جایی که بداهت مسئله به حدی است که نیاز به دقت ندارد.

مطلب دوم :

در آیه شریفه نوعی تهدید وجود دارد که به صورت قطعی می گوید : خدا از همه چیز هر پنهان و آشکاری با خبر است.

مطلب سوم :

در روایات بیان شده که منظور از مستکبرین کسانی است که در مقابل ولایت امیرالمومنین علیه السلام انکار پیشه کردند و خدا می‌داند که چه خواهند کرد با علی بن ابیطالب علیه السلام.[3]

مطلب چهارم :

کلام شریفی از حضرت صادق است که می‌فرماید :

و من ذهب يرى ان له على الآخر فضلا فهو من المستكبرين، فقلت انما يرى ان له عليه فضلا بالعافية اذا رآه مرتكبا للمعاصى؟ فقال هيهات هيهات! فلعله ان يكون قد غفر له، ما اتى، و انت موقوف تحاسب، أ ما تلوت قصة سحرة موسى (ع)[4]

کسانی که وقتی با افراد دیگر مواجه می‌شوند ، حس می‌کنند نسبت به آن شخص برتری دارند.

بیان ذلک : پستی و بلندی در افراد وجود دارد اما باید مراقب بود که این بالاتری و برتری در دل جا پیدا نکند و برتری خود را لحاظ نکند زیرا این کار باعث خوشحالی دشمن‌ترین دشمنان که همان نفس باشد ، می شود.