موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /تفسیر آیه 40 سوره اعراف

چهاردهمین آیه از آیات رذیله تکبر در سوره اعراف آیه 40 است.

﴿إِنَّ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ في‌ سَمِّ الْخِياطِ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمين‌﴾

هر پیامبری باید معجزه داشته باشد و در این مساله هیچ شک و شبهه ای نیست ؛ اما حساب معجزه باید مشخص باشد قرار نیست هر روز یک معجزه ارائه شود. هدف از معجزات اتمام حجت و حصول یقین است. وقتی اعجاز انجام شد، انکار دیگر معنا ندارد. اگر برای هر کس معجزه جدا بیاید دیگر معجزه خارق العاده نیست و عادی میشود در زماننا هذا هم عده ای دنبال معجزه برای خودشان هستند که ولی عصر عجل الله فرجه برای همه معجزه بیاورد و البته این امر ، معقول نیست.

در آیه شریفه در تفسیر و توضیح تکذیب آیات ، استکبروا بیان شده است که بیانگر این نکته است که ریشه تکذیب تکبر است.

چند نکته در رابطه با آیه:

نکته اول: در ﴿أَبْوابُ السَّماءِ﴾ مقصود از سماء چیست؟[1]

نظر اول :

منظور از سماء همین آسمان و طبقات جو است و معنای آیه این میشود که خداوند به انسان متکبر اجازه نمی دهد اعمالشان به آسمان صعود کند و از طرف دیگر جزای کار حسنه را در این دنیا می دهد چون ﴿إِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنين‌﴾[2]

لذا عده ای که اهل دین نیستند دنیای خوبی دارند اما این نکته را نباید فراموش کرد که باطن زندگی خود را باظاهر زندگی دیگران قیاس نکنیم و بدانیم که برای مومن حساب و کتابی جداست و از خداوند بخواهیم با این ابتلائات از دایره ایمان خارج نشویم.

نظر دوم:

آسمان به معنای دارالاخره و بهشت است. در قرآن کریم هم شواهدی دارد و شاهد و موید این نظریه ادامه همین آیه است که می گوید ﴿لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ﴾

نظر سوم:

مقصود مقام قرب الهی است یعنی متکبرین به مقام قرب الهی راه پیدا نمی کنند که این نظریه شباهت به نظریه اول دارد.

مختار استاد: نظر استاد همان نظر دوم است یعنی مقصود از سماء همان بهشت است و شاهد آن هم همان ذیل آیه است.

نکته دوم:

مقصود از جمل چیست؟[3]

1- مقصود شتری که تازه دندان در آورده ، است. معنای آیه این می شود که متکبرین وارد جنت نمی شوند تا زمانی که شتر را وارد سوراخ سوزن کنند.

2- جَمل (به فتح جیم و سکون میم) به معنای طناب کشتی باشد ؛ و معنای آیه این می شود که متکبرین وارد جنت نمی شوند تا زمانی که طناب کشتی را وارد سوزن کنند.

3- جُمَّل : به معنای رَسَن کشتی باشد که همان طناب کشتی است اما با کیفیت خاص.

مختار استاد:

نظر اول صحیح است به سه دلیل:

دلیل اول: ضبط و قرائت آن جَمَل است.

دلیل دوم: آیه در مقام تحقیر و تعجیز متکبرین است.

دلیل سوم: این جمله کنایه ای بوده است و بین عرب مرسوم بوده که برای امر محال به کار می بردند.