موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /ملحقات مساله تکبر و بیان انگیزه های تکبر

صحبت در تکبر بود که در سه مقام قابل تصور بود.

قسم اول در مقابل پروردگار

قسم دوم در برابر انبیا

و قسم سوم در برابر بندگان.

دو قسم اول بیان شد در جلسات گذشته و اکنون سخن ما در قسم سوم است.

ما در رابطه با بندگان ، حقوقی بر عهده مان داریم. حتی در برابر سایر مخلوقات از غیر انسان ها نیز حق و حقوقی ایحاد می شود. در رساله حقوق حضرت امام سجاد علیه السلام ، حقوق مختلف برای انسان ها ، حیوانات و حتی نباتات بیان شده است.

گاهی اوقات اولیای خدا بر اثر بی توجهی به حقوق ناچیز یک پرنده دچار قبض می شوند و این به جهت صفای باطن شان است ، و الا کسی که ظلم های بزرگ مرتکب شده و حقوق بزرگی بر گردنش باشد ، این مسائل کوچک چه بسا اثر در روح کدر چنین انسانی نداشته باشد. سخن اصلی ما اینست که برای صفای باطن و روح خودمان هم شده ، باید حقوق دیگران از جمله بندگان را رعایت کنیم.

افراد متکبر خود محور هستند و اصلا حقوق دیگران را مراعات نمی کنند. فقط منافع خود انسان مهم است برایشان. فرد متکبر برای دیگری اصلا حقی معتقد نیست. چرا باید انسان برای خودش هواها و اقتضائاتی قائل باشد که دیگر احترام حقوق دیگران برایش مهم نباشد؟

انسان متکبر گاهی اصلا حق والدین هم برایش مهم نیست.

رعایت حقوق به حدی مهم است در اسلام که مولا امیرالمومنین علیه السلام برای احترام حق یک یهودی ، او را چند قدمی مشایعت کرد.[1]

یک نکته مهم اینست که ظاهرا قسم سوم کم اهمیت تر از دو قسم دیگر است ، اما این را نباید فراموش کرد که شکست در قسم سوم میتواند مقدمه شکست در دو قسم دیگر باشد.

اگر حقوق دیگران رعایت شد ، رعایت حقوق حجت خدا هم شده و در نتیجه حقوق خدا هم رعایت شده است.

در دعای عصر غیبت می خوانیم که : اللَّهُمَّ وَ لَا تَجْعَلْنِي مِنْ خُصَمَاءِ آلِ‌ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَجْعَلْنِي مِنْ أَعْدَاءِ آلِ مُحَمَّد[2]

انگیزه های تکبر :

برای شناخت انگیزه ها ، باید اسباب تکبر را شناخت.

مرحوم فیض در محجه البیضا هفت مورد را از اسباب تکبر می شمارد.[3]

1- علم : حتی علم توحیدی ممکن است حجاب باشد.

2- عمل : انسان به عبادات و اعمالش مغرور شود. عبادت خوب است ، اما میدان رقابت ما باید با پرونده قیامتی ما باشد. سعی کنیم عبادات بیشتر ا معاصی باشد.

3- نسب : کسی که در روستا به دنیا آمده چه گناهی کرده؟ آقازادگی افتخار اکتسابی نیست.

4- زیبایی : مساله ای است که در دست قدرت خداست و ربطی به اختیار ما ندارد.

5- قوت و قدرت : چه در جسم و چه در ذهن و حافظه و استعداد

6- مال

7- افزونی یاران و یاوران : کسی بگوید اصحاب درس ما بیشتر از فلانی ست.

توضیح موارد در جلسه آینده ان شا الله