موضوع: تفسیر موضوعی/سخن چینی و اصلاح ذات البین /تفسیر آیات 10 تا 13 سوره قلم

سخن در آیه اول به پایان رسید. در این جلسه به آیه بعدی می پردازیم.

آیات 10 الی 13 سوره مبارکه قلم :

﴿وَ لا تُطِعْ كُلَّ حَلاَّفٍ مَهينٍ (10) هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَميمٍ (11) مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثيمٍ (12) عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنيمٍ (13)﴾

[و تو هرگز اطاعت مكن از کسانی كه دايم سوگند مى‌خورند. (10) آن كس كه دايم عيبجويى و سخن‌چينى مى‌كند. (11) و خلق را هر چه بتواند از خير باز مى‌دارد و به ظلم و بدكارى مى‌كوشد. (12) با اين همه عيب، باز متكبر است و خشن با آنكه حرامزاده و بى‌اصل و نسب است.(13)]

نکات مربوط به آیات مد نظر :

نکته اول : لا تطع نهی است و مختص به شخص نبی مکرم صلی الله علیه و اله نیست بلکه دستور اجتماعی به مسلمانان است.

نکته دوم : حلاف صیغه مبالغه به معنای زیاد قسم خوردن است. در روز و طول زندگی قسم زیاد می خورد. چه قسم جلاله و چه قسم عادی و معمولی. قسم در فقه ما شان اثبات حق دارد ولی عادت زبان عده ای شده است.

این زیاد قسم خوردن دو لازمه دارد :

1 – قسم و متعلق قسم ارزش و احترامی ندارد. مثلا جان مادر را قسم می خورد یا جان فرزند را قسم می خورد. چنین شخصی برای مادر و فرزند و یا پروردگار ارزشی قائل نیست.

2 – کسانی که اهل قسم خوردن زیاد هستند ، اعتباری نزد مردم و حتی نفس خودشان ندارند. اعتبار اجتماعی این افراد ضعیف و بلکه در مواردی معدوم شده است.

نکته سوم : مهین در معنای لغوی مورد اختلاف علمای علم تفسیر است. اما علی ای حال در هر معنایی باشد ، معنای ناپسند دارد.

بعضی : مهین به معنای حقارت است البته برای کسی که در رای و فکر قاصر باشد. کسانی که وقتی نظر می دهند شدیدا سخیف است و موجب حقارت شخص می شود. خلاصه این شخص حقیر است به سبب زبان و لسان و گفتار نسنجیده.[1]

بعضی دیگر : مهین مترادف با کذاب است.[2] البته استاد محترم معتقد است مترادف نباید گفت ، بلکه لازمه کذاب است و تفسیر به لازمه است.

بعضی دیگر : مهین کسی که خوار است . چه نزد مردم و چه نزد خداوند[3] . بعضی نزد مردم آبرو دارد اما نزد خدا بی آبرو و خوار است و فقط خودش متوجه این می شود. البته این مقوله درجات دارد. مثلا مقروض بودن موجب خواری انسان است. لذا زندگی را با قناعت پیش ببریم که کار به جاهای حساس نرسد.

عده ای دیگر فرمودند : شان نزول آیه ولید بن مغیره ملعون است. [4] به پیامبر صلی الله علیه و اله مبلغی داد تا دست از تبلیغ بردارد. انسان ثروتمندی بوده که هزینه تعویض پرده کعبه را به تنهایی تهیه می کرده است. که پیامبر هم او را رد کردند و تاکید بر انجام وظیفه رسالت فرموده اند.