موضوع: خاتمةٌ فیما یعتبر فی العمل بالاصل/ما یعتبر فی الاحتیاط /لو دخل فی العبادة بنیّة الجزم، ثم اتّفق له ما یوجب تردّده فی الصحّة

و كما لا یجوز الدخول فی العمل بانیا على إحراز الواقع بالتكرار (1)، كذا لا یجوز (2) بانیا على الفحص بعد الفراغ فإن طابق الواقع‌ و إلا أعاده‌.

و لو دخل فی العبادة بنیة الجزم (3)‌ ثم اتفق له ما یوجب تردده‌ فی الصحة (4) و وجوب الإتمام و فی البطلان و وجوب الاستئناف،‌ ففی جواز الإتمام بانیا على الفحص بعد الفراغ و الإعادة مع المخالفة و عدمه،‌ وجهان‌ من (5) اشتراط العلم (6) بالصحة حین العمل كما ذكرنا و لذا لم یجوز (7) هذا من أول الأمر و بعبارة أخرى الجزم بالنیة معتبر فی الاستدامة كالابتداء؛

_____________________________________________________________________________________________

    1. همانطور که بیان شد، اگرچه مرحوم مصنّف، قصد وجه را در صحّت عبادات، معتبر نمی شمارد، ولی تکرار را خلاف سیره متشرّعه و همچنین لعب به امر مولی می داند و لذا تکرار را جایز نمی شمارد.

    2. ای لا یجوز الدخول فی العمل.

    3. ای بنیّة الجزم بالصحّة؛ مثل اینکه از ابتدا در طهارت لباس خود مردّد نبوده و لذا عبادت را در لباسی که جزم به طهارت آن داشته، انجام داده است.

    4. مثل اینکه در میانه نماز شکّ می کند آیا لباسی که به تن دارد، نجس شده یا خیر؟

    5. این عبارت، بیان وجه عدم جواز اتمام با بناء بر فحص بعد الفراغ و اعادة در صورت مخالفت می باشد.

    6. ای العلم التفصیلی.

    7. جواز در این عبارت، به معنای نفوذ و صحّت می باشد، بنا بر این «لم یجوز» در این عبارت به معنای «لم یصحّ» خواهد بود.

و من (1) أن المضی فی العمل و لو متردداً، بانیاً (2) على استكشاف حاله بعد الفراغ‌، محافظةً (3) على عدم إبطال العمل المحتمل حرمته‌ واقعا (4) على تقدیر صحته (5)، لیس بأدون‌ من الإطاعة التفصیلیة و لا یأباه‌ العرف (6) و لا سیرة المتشرعة.

و بالجملة فما اعتمد علیه فی عدم جواز الدخول فی العمل مترددا من السیرة العرفیة و الشرعیة غیر جار فی المقام‌ (7).

و یمكن التفصیل‌ بین كون الحادث الموجب للتردد فی الصحة مما وجب على المكلف تعلم حكمه قبل الدخول فی الصلاة لعموم البلوى‌ كأحكام الخلل (8) الشائع وقوعها و ابتلاء المكلف بها، فلا یجوز لتارك معرفتها إذا حصل له التردد فی الأثناء، المضی و البناء على الاستكشاف بعد الفراغ، ‌لأن التردد حصل من سوء اختیاره (9)، فهو فی مقام الإطاعة كالداخل فی العمل مترددا و بین كونه (10) مما لا یتفق إلا نادرا و لأجل ذلك (11) لا یجب تعلم حكمه قبل الدخول،‌ للوثوق بعدم الابتلاء غالبا، فیجوز هنا المضی فی العمل على الوجه المذكور (12)؛ هذا بعض الكلام فی الاحتیاط.

_____________________________________________________________________________________________

    1. این عبارت، بیان وجه جواز اتمام با بناء بر فحص بعد الفراغ و اعادة در صورت مخالفت می باشد.

    2. ضمیر مستترّ هو در المضیّ، فاعل مضیّ و ذو الحال و «بانیاً»، حال می باشد.

    3. «محافظةً»، مفعولٌ له برای «استکشاف» می باشد.

    4. لقوله تعالی: ﴿لا تبطلوا اعمالکم﴾[1] .

    5. ای صحّة العمل المردّد فیها.

    6. ای لا یعدّه لعباً بامر المولی.

    7. ای فی المضیّ فی العمل متردّداً فی صحّته بعد الدخول فیه جزماً بصحّته.

    8. یعنی شکوک رایج و پر تکرار نماز مثل شکّ بین دو و سه و امثال آن.

    9. و از آنجا که «الاضطرار بالاختیار، لا ینافی الاختیار»، این فرد در حکم کسی است که از ابتدا تردید در حصول این شرط داشته و وارد نماز شده است، لذا نماز او باطل بوده و اتمام آن فایده ای نخواهد داشت.

    10. عبارت «و بین کونه»، عطف به عبارت «بین الکون الحادث الموجب الخ» می باشد، ای و بین کون الحادث الموجب للتردّد فی الصحّة ممّا لا یتّفق الّا نادراً مثل الشکّ بین الرکعة الاولی و الثامنة.

    11. ای لأجل کونه ممّا لا یتّفق الّا نادراً.

    12. ای بانیا على الفحص بعد الفراغ و الإعادة مع المخالفة.