درس تفسیراستاد محمد مروارید
91/11/04
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: دليل بر صحّت وضوء شيعة
قبل از شروع در بحث:
يكي از دوستان اشكال كردند كه: گفتيد كه إلی در «إلی المرافق» حدّ براي مغسول است نه غسل، و گفته شد كه از انگشتان تا ابتداي شانه دست گفته ميشود، پس چرا مبدأ را از انگشتان قرار داديد نه از بازو؟ يعني ميشود از بازو شروع كرد و به مرفق ختم نمود؟
جواب: اين اشكال را ميتوان در مسح نيز مطرح كرد چرا كه در آيه شريفه فرموده ﴿وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ﴾ [
[1]
] و «إلی» در اين آيه نيز حدّ براي ممسوح است نه مسح، لذا مي توان گفت چرا از انگشتان پا مسح شروع ميشود و به كعبين ختم مي شود و از ران شروع نميشود وبه كعبين ختم نميشود در حاليكه تمام آن را رجل ميگويند؟ در جواب ميگوييم: اگر از رواياتي كه تصريح دارند از أصابع بايد شروع كرد، بخواهيم صرف نظر كنيم، ميگوييم تشخيص عرف اين است كه از أصابع شروع كنيم چرا كه مثلا اگر مولا به عبدش بگويد دستت را بشوي همه ميگويند منظور مولا از ابتداي انگشتان است نه از بازو، و البته در پا واضح تر است كه اگر مولا بگويد پايت را بشوي از همه خواهند گفت منظور او از انگشتان پا بوده است نه از ران. لذا عرفا چنين است كه حدّ غسل براي وضوء بين انگشتان دست تا مرفق براي وضوء بايد شسته شود و براي مسح پا بين انگشتان پا تا كعبين بايد مسح داده شود.
- أمّا إدامه بحث: دليل بر صحّت وضوء شيعة
آيا دليلي داريم بر اينكه كيفيت وضوي شيعه صحيح است؟ يعني از أصابع بايد شروع كرد و به مرافق ختم نمود نه برعكس.
يك دليلي از روايات داريم كه كمي معمّا گونه است، اولين كسي كه اين روايت و استدلال را بيان كرده مرحوم علامة بوده است و مرحوم شيخ بهائي نيز اين دليل را در كتاب حبل المتين صفحه 12 نقل كرده است، و همچنين مرحوم فاضل مقداد در كنز العرفان نقل كرده است.
روايت:
پيامبر أكرم يك نحوه وضوئي گرفتند و پس از آن فرمودند: «هذا وضوء لايقبل الله الصلاة إلاّ به» [
[2]
]، علامّه فرموده: يعني خدا نماز را قبول نميكند مگر به وضوئي به مثل اين وضوء.
مقدمه:
اگر بگوييم وضوء به كيفيت وضوي شيعه بدعت است و باطل است، اجماع امت بر خلاف آن است. زيرا قبلا گفتيم كه حتی أهل تسنن گفتند كه اينگونه وضوء نيز باطل است. ولي اگر بگوييم وضوء أهل تسنّن خلاف است و باطل است، اجماع بر خلاف آن نيست. زيرا ولو أهل سنّت با آن موافق هستند ولي شيعه كه جزء أمّت است آن را باطل ميدانند، پس إجماع بر خلاف آن نميباشد چون جمع كثيري از أمّت يعني شيعه آن را باطل ميدانند.
ذي المقدمة:
پيامبر صلّی الله عليه وآله فرمودند: فقط مثل اين وضوء صحيح است. حالا ما از اين استنتاج ميكنيم كه ايشان حتما به كيفيت وضوء شيعه وضوء گرفتهاند يعني از أصابع شروع و به مرفق ختم نمودهاند، حتّی اگر ندانيم پيامبر چطور وضوء گرفتهاند از فرمايش ايشان كشف ميكنيم، زيرا منحصر كردند صحّت را به همان وضوء، يعني غير آن بدعت است و باطل است، يعني اگر پيامبر مثل شيعه وضوء گرفته باشند، غير آن كه وضوء به كيفيت أهل سنّت باشد بدعت و باطل خواهد بود كه اجماع أمّت بر خلاف اين بطلان نميباشد، أمّا اگر پيامبر مانند أهل سنّت وضوء گرفته باشند و فرمودند غير آن باطل و بدعت است يعني وضوء شيعه باطل و بدعت خواهد بود، گفتيم كه إجماع أمّت بر خلاف اين بطلان ميباشد چرا كه هم شيعه و هم سنّي وضوء به گونه شيعه را صحيح ميدانند.
بنابر اين از اينكه پيامبر صلّی الله عليه وآله اين جمله انحصارية كه «لايقبل الله الصلاة إلاّ به» را فرمودند و به فرض ندانيم ايشان چگونه وضوء گرفتهاند، كشف ميكنيم كه مثل شيعه وضوء گرفتهاند و چنين وضوئي صحيح است.
البته حاج آقا رضا همداني در اين دليل اشكال كردهاند و بعد اشكال را ردّ كرده است كه اينجا مجال بيان آن نيست.
- أمّا ادامه آيه: ﴿وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ﴾ [
[3]
]
در مسح كردن نيز بين شيعه و أهل سنّت اختلاف ميباشد، أهل سنّت تمام سر را مسح ميكنند، ولي شيعه بعضي از سر را مسح ميكند.
بررسي اين اختلاف و أدله آن در جسله آينده خواهد آمد.
وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرين.
[1] - سورة المائدة، آية 6.
[2] - من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 38، ح 76: « ... وتوضأ النبيّ صلّى الله عليه وآله مرة مرة، فقال: هذا وضوء لا يقبل الله الصلاة إلاّ به».
[3] - سورة المائدة، آية 6.