درس اخلاق استاد سید کاظم مصطفوی

موضوع: فضائل حضرت صدیقه طاهره/اخلاق در کلمات حضرت صدیقه طاهره /روش برخورد با ناملایمات

ضمن بحث از اخلاق، یک یادآوری کوتاه از بحر و اقیانوس فضایل حضرت صدیقه طاهره داشته باشیم. از امام عسکری (ع) در کتاب عوالم العلوم چنین نقل شده: «نحن حجج اللَّه على خلقه و جدتنا فاطمة حجة اللَّه‌ علينا».[1]

حضرت صدیقه طاهره اوصاف و القاب زیادی دارد نزدیک شصت تا هفتاد وصف و لقب برای حضرت صدیقه طاهره گفته شده است که «زيادة المبنى تدل على زيادة المعنى».[2] آن همه الفاظ و اوصاف بار کمالی و جمالی دارد که متعلق به حضرت زهرا می‌باشد. دو تا اسم برای حضرت صدیقه گفته می‌شود که اصلی است و بقیه اوصاف است و آن فاطمه و زهرا است. عباد خالص خدا شباهت دارد در حد قابلیت امکانی با پروردگار خودش. خداوند که اسم جلال و جمال دارد. زهرا یعنی اسم جمال و فاطمه یعنی جلال. معنای جمال یعنی پرتو افروزی در سطح جهان هستی و جلال است یعنی انقطع عن النقائص.

نکته‌ی بعدی این است که در بحث‌های اخلاقی گفته می‌شود که انسان دو نوع طهارت دارد ظاهر و باطن. طهارت ظاهر او اعتراف به شهادتین است و طاهرت باطن عبارت است از ولایت اهل بیت (ع) ولایت مطهر باطن انسان است. در زیارت نامه حضرت صدیقه آمده: «قَدْ طَهُرْنَا بِوَلَايَتِكِ».[3] ولایت تطهیر آفرین است و شهادت ثالثه باطن انسان را تطهیر می‌کند.

حدیثی در کتاب دلائل الامامة آمده: «خِيَارُكُمْ أَلْيَنُكُمْ مَنَاكِبَ، وَ أَكْرَمُهُمْ لِنِسَائِهِمْ‌».[4] فراز اول نسبت به خود انسان است و فراز دوم نسبت به همسر انسان است. خیارکم الینکم مناکبة، مناکبه به معنای گرفتاری است. بهترین شما کسی است که در گرفتاری بر اعصاب خودش مسلط باشد و از کوره در نرود برای این که دنیا پیچ و خم دارد بخصوص با بانوان یک گرفتاری مستمری است و چیزی است که طبیعت بر دوش انسان گذاشته است. آرام ترین و نرم خو ترین شما در برابر گرفتاری خیار و خوبان شما است. اگر زندگی با ما رفتار منفی داشت، کسانی به ناحق تعرض کردند، اگر در داخل خانه گرفتاری آمد و هر کاری کنید قناعت حاصل نشود، راهش این است که در برابر این همه گرفتاری آرامش خود را حفظ کنید. اگر کسی آمد به شما اشکال کرد دستور عملی از امام صادق (ع) این است که فردی خدمت آقا آمد و عرض کرد اگر ابناء عامه بدی شما را بگوید مثلا غیبت شما را بکند، چه کار کنیم؟ حضرت فرمود اگر آن عیبی را که من نسبت داده در من باشد از خداوند می‌خواهم که آن را از من بردارد و اگر تهمت زده خدا او را ببخشد. نرم بودن در گرفتاری معنایش این است. نکته‌ی قابل توجه در این روایت این است که حضرت به آن شخص فرمود: تو سخن چینی کردی خود را از چشم من انداختی.

گفته می‌شود اگر انسان خشونت به خرج دهد، خشونت به طور نا ملموس خود زنی است که اول به اعصاب خود ضربه می‌زند، بعد دیگری را ناراحت می‌کند. برخورد خشین و ناراحتی و بی‌قراری مشکل را حل نمی‌کند، راه حل این است که «المؤمن کالجبل الراسخ».[5] ضرب المثلی داریم به این مضمون که گرفتاری ها آمده است تا برود و نیامده است تا بماند.

در فراز دوم، حضرت صدیقه طاهر می‌فرماید: اکرمهم لنسائکم یعنی صاحب کرم ترین فرد شما کسی است که کرمش در حد بالا شامل حال همسرش باشد. یکی از آداب طلبگی برخورد خوب و متواضعانه با همسر است. در تاریخ اهل علم داریم که برخی تو سری خور خانمش بوده است و در برابر او عناد و خشونت و لجاجت دیده نمی‌شود. هر خشونتی که از همسر دیده باشید، به دل نگیرید. گفته می‌شود سر و صدای خانم در خانه، مثل جیک جیک گنجشک است.

کسانی که به جایی رسیده اند مثل شیخ انصاری که در تاریخ علم منشأ تطور است، نکته‌ی اصلی پیشرفت او ولایت اهل بیت است. در زیارت وقتی می‌رفت درب عتبه حضرت عباس را می‌بوسید و می‌گفت من می‌بوسم تا مردم ببینند و ببوسند. خود امام خمینی هر شب حرم مشرف می‌شد. توسل و توکل و تقرب با هم مرتبط اند. ابتدای کار توسل است و در میسر توکل است و در نهایت تقرب است. بخصوص توسل به حضرت صدیقه طاهر.

شیخ علی اصغری احمدی حکایت کرده که یک دوستی داشتم در نجف از عربستان سعودی و بعد از مشرف شدن به حج او را دیدم و مرا برد به مجلس فجره وهابیت و گفت خوب در مجالس تان رفض و هتاکی می‌کردی، الآن باید تکه تکه شوی. دیدم که علاجی نیست و فهمیدم که این آدم خودش فاسق بوده است، گفتم یک تقاضایی دارم و آن این است که به من اجازه بده پشت بام این خانه بروم و دو رکعت نماز بخوانم وقتی رفتم پشت بام رو کردم به قبر ناپیدای حضرت زهرا (س) و یک توسلی کردم و آمدم به سمت شهادت، از پشت بام خانه که پایین آمدم، دیدم در حیاط خانه‌ی خودم در نجف هستم.

توسل قطعا جزء وسایل و عنایت هاست و جزء طرق نجات بندگان خداست و جزء فرهنگ اصلی اهل علم است. اهل علمی که روحیه توسل نداشته باشد یا کمتر از توسل استفاده کند، قطعا ضرر کرده است.

ذکر تجربه‌ شده صلوات اکبر است و آن این است: «اللهم صلی علی فاطمة و ابیها و بعلها و بنیها و السر المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک»[6] این ذکر را هیجده مرتبه بر اساس سنّ حضرت صدیقه طاهره بگویید و «و العن اعدائهم بعدد ما احاط به علمک» را هم بگویید و بعد حاجتت را بخواهید و دو باره هیجده بار این ذکر را بگویید، قطعا صعود می‌کند. ﴿ إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ﴾.[7] فردی که دعا می‌کند خودش از لحاظ خاستگاه دعا و زبان و بیان باید طیب باشد. خداوند ارحم الراحمین است قبل از گفتن اذکار، استغفار کنید. ذکر صلوات بر حضرت صدیقه طاهره (س) حضرت رسول (ص) را خوشحال می‌کند. وقتی رحمت للعالمین خوشحال شود، ما را در زیر چتر رحمت خداوند قرار می‌دهد.