درس خارج اصول استاد سید صمصام الدین قوامی
98/08/22
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: منجزیت علم اجمالی - ار کان منجزه– (4 رکن)
حالات عدم منجزیه علم اجمالی (به علت اختلال یک رکن از ارکان اربعه)
حالت اول – زوال العلم بالجامع
حالت دوم –اضطرار به بعض اطراف
حالت سوم –انحلال علم اجمالی به تفصیلی
حالت چهارم – انحلال حکمی(بقاء علم اجمالی بدون تنجیز )
حالت پنجم – اشتراک علمین فی طرف
حالت ششم - حکم الملاقی
حالت هفتم – شبهه غیر محصوره اشکال
مطلب 4: در منجزیت شبهه غیر محصوره
اشکال دوم به شیخ اعظم در عدم منجزیت شبهه غیر محصوره (کبروی )اگر تسلیم اطمینان شویم، منکر شمول دلیل حجیت بر این اطمینان ها می‌شویم؛ زیرا هر اطمینان مکذب اطمینان دیگر است؛ چگونه می‌توان آنها را حجت دانست علت تکذیب علم اجمالی به نجاست یک ظرف از ظروف است. لذا تعارض و تساقط پیش می‌آید تعارض بین اطمینانها، شمول حجیت برای جمیع غیر ممکن است و شمول آن برای بعض دون بعض ترجیح بلا مرجح است. پس حجیتی برای هیچ اطمینانی در کار نیست و اطمینانها کلا اطمینان است.
فیه: تعارض مذکور مسبب از دو سبب می‌تواند باشد.
سبب اول: دلالت التزامی هر اطمینان به کذب اطمینان دیگر (در نتیجه دلیل حجیت شامل متکاذبین نمیشود )
سبب دوم :لازمه شمول حجیت برای تمام اطمینانها جواز مخالفت قطعیه است
هردو سبب در مانحن فیه مفقود استاما سبب اول: مراد از دلالت التزامی یا تکذیب ظرف اول نسبت به خصوص ظرف دوم است یا همه اوانی
مکذب همه اوانی هم نمیتواند باشد زیرا به فرض معارضه بین اطمینان های 999 و یک میشود در حالی که اطمینان ها ی مشروط گفته شد که به سالبه کلیه نمیرسند تا به یک اطمینان جازم 999 تبدیل شوند و با اطمینان ظرف یک معارضه داشته باشنداما سبب دوم : دلیل حجیت اطمینان ها سیره عقلاییه است و در این سیره اطمینان نسبت به کلیه ظروف علی السویه و جود ندارد بلکه بعض دون بعض مشمول اطمینان میشوند لذا این سیره منجر به ترکه همه و در نتیجه جواز مخالفت قظعیه نمیشود تا محذوری پدید آید
نتیجه نهایی : با فقدان هر دوسبب دلیل حجیت شامل اطمینانها میشود و اشکال دوم به شیخ اعظم در عدم منجزیت دفع میگردد و عدم منجزیت اثبات میشود برای شبهه غیر محصوره کما اینکه در نوبف قبل اشکال اول هم دفع شده بود .
تقریب دوم عدم منجزیت در اثر فروپاشی رکن چهارم (اجراء اصول در اطراف موجب جواز مخالفت قطعیه نشود).مثال مشهور: علم اجمالی مکلف به وجوب ادا نذر که مردد است بین ترک یا فعل آب پرتغال. این علم اجمالی منجز نیست؛ زیرا نمی‌داند نوشیدن آب پرتغال حرام است یا واجب. اجراء اصل برائت از حرمت یا وجوب در شرب این مایع مستلزم مخالفت قطعیه نیست. اگر ترک کند یا مرتکب شود، موافقت احتمالیه است و مخالفت قطعیه نشده است که مساوق جواز مخالفت قطعیه است و به معنای فروپاشی رکن چهارم.
مثال مرحوم خویی: اجراء اصول در اطراف موجب ترخیص در مخالفت سود بدون تحقق خارجی مخالفت؛ زیرا نفس ترخیص در مخالفت قبیح است. اگر چه تحقق حرام در خارج ممکن نباشد. (مثل ترخیص ارتکاب ظرف شراب که داخل یک صندوقچه قفل که قابل باز شدن نیست قرار گرفته است).
در شبهه غیرمحصوره هم جریان اصول در همه اطراف مستلزم جواز مخالفه قطعیه نیست؛ زیرا عادتا در خارج این مخالفت امکان تحقق ندارد؛ زیرا عادتا نمیشود همه اطراف را نوشید. یعنی رکن چهارم منجزیت زائل شد پس شبهه غیرمحصوره منجز نیست.
