موضوع: خلاصه ای از بحث مفهوم

از آنچه که در بحث مفهوم گفته شد اموری آشکار می شود.

1- هر جا حصر ثابت شود مفهوم هم ثابت خواهد شد

2- که قضیه این که مفهوم دارد منحل به دو قضیه می شود:

قضیه لفظیه یا منطوقیه

قضیه معنویه یا مفهومیه

3- هر قضیه ای عقد الوضع و عقد الحملی دارد که همان موضوع و محمول می باشد و مفهوم یا مربوط است به عقد الوضع یا عقد الحمل که هر کدام قائلی داشت.

4- مفهوم دو قسم است موافق و مخالف و مفهوم موافق از محل بحث خارج است زیرا همه قبول داشتند حجت است.

مفهوم مخالف این بود که قضیه منطوقیه با مفهومیه از حیث سلب و ایجاب مخالف باشند و تا بحال هر چه بحث شد از مصادیق مفهوم مخالف بود.

5- در جمله شرطه اشاره شد که اطلاق لفظی و مقامی داریم که کاشف هستند از خصوصیتی در جمله شرطیه که از آن خصوصیت فهمیده می شد که حصر وجود دارد.

6- مختار ما این است که جمله شرطیه مفهوم دارد بخاطر ارتکاز عرفی و همچنین استدلال امام علیه السلام به مفهوم جمله شرطیه.

7- در مفهوم وصف نیز گفته شد مراد از وصف مشتق نحوی است نه نعت نحوی و گفته شد که وصف مفهوم ندارد زیرا ظاهر جمله وصفیه این است که وصف قید موضوع است و در واقع موضوع دائره اش مضیق می شود در نتیجه داخل مفهوم لقب خواهد بود.

8- در مفهوم لقب گفته شد هر اسمی که موضوع حکمی واقع شود چه جامد باشد چه مشتق لقب نامیده می شود و مختار ما این شد که لقب مفهوم ندارد زیرا ظاهر لقب این است که یک حکم شخصی برای این موضوع ثابت شده است و این حکم شخصی از دیگران نفی شده است نه سنخ حکم و مفهو م نفی سنخ حکم است.

9- در مفهوم عدد گفته شد که عدد مفهوم ندارد زیرا از آن نفی سنخ حکم فهمیده نمی شود بلکه نفی شخص حکم است.

10- بحث بعدی مفهوم غایت بود که در دو جهت بحث شد یک اینکه غایت داخل در مغیا است یا نه؟ گفته شد که ما قاعده کلی ای که بتوانیم از آن استفاده کنیم غایت داخل در مغیا می باشد یا نه نداریم و گفته شد که مختار ما این است که اگر غایت علم باشد غایت مفهو م دارد و اگر غایت علم نیست غایت قید حکم باشد و مربوط به عقد الحمل باشد اما اگر غایت علم نباشد و قید موضوع یا متعلق باشد مفهو م ندارد.

11- مفهوم حصر

الا

در این مبحث گفته شد که استثناء یکی از ادات حصر است و مفهوم دارد بخاطر انسباق و ظهور عرفی.

إنما

مفهوم دارد بخاطر تبادر و تصریح اهل لغت و تصریح مفسرین.

بل اضرابیه

در دو مورد مفهوم دارد یکی جایئ که بعد از نهی یا نفی واقع شود و دیگر اینکه ثبوتا با قبل خود را ابطال کند.

تعریف مسند الیه

مفهوم دارد بخاطر ظهورش در حصر به دلیل تبادر و ظهور عرفی.