درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: نقد میلانی/جریان استصحاب در احکام وضعی / استصحاب

مرحوم آخوند در کفایه تصریح فرمودند که جزئیت و شرطیت مامور به ، تبعا مجعول شارع هستند بخاطر اینکه تا وقتی مولی و شارع امر به نماز نکند، رکوع جزء مامور به نخواهد بود وقتی رکوع جزء ماموربه است که امر روی نماز آمده باشد وقتی شارع امر به نماز کرد رکوع متصف می شود به جزئیت مامور ؛ پس جزئیت رکوع برای مامور به بعد از امر شارع به نماز است که در این صورت می گویم این جزئیت تبعی شارع است و مجعول استقلالی شارع امر نماز است و به تبع جزئیت برای رکوع و سجده پیدا می شود.

نتیجه: جزء بودن رکوع و سجود برای مامور به ، مجعول تبعی شارع می شود.

جزئیت رکوع برای مامور به (یعنی در مانند نماز) مجعول تبعی شارع نیست بلکه مجعول عرضی و مجازی شارع است بخاطر اینکه جزئیت برای رکوع از ناحیه مکلف ثابت می شود و نه از ناحیه شارع.

به این بیان: بعد از امر به نماز این مکلف است که رکوع را جزء مامور به می داند پس جزئیت مجعول تبعی شارع نیست بلکه مجعول تبعی و عرضی شارع است یعنی چون امر به نماز از ناحیه شارع آمده است جزئیت رکوع از ناحیه شارع نیست و از ناحیه مکلف است ولی مجازا ممکن به شارع اسناد بدهیم.

توضیح مطلب

هر مرکبی که در ظرفی که بوده باشد چه ظرفش خارج و چه ذهن و چه در دایره شرعیت باشد،همین قدر که این امر مرکب بود بعض از این مرکب قطعا می شود جزء مرکب و انتزاع می شود برای این بعض جزئیت این مرکب و لکن آنکه انتزاع می کند جزئیت را شارع نیست بلکه شخص است و شارع فقط منشاء انتزاع را جعل فرموده است و چون شارع منشاء را انتزاع کزده است و جزئیت اگر چه منتزع شخص است ولی اسناد جزئیت به شارع مجازا درست است.

در مقام تشبیه می فرمودند: وقتی چیزی روی دیوار قرار گرفته است برای بعضی از این دیوار و یا ستونی که روی دیوار قرار گرفته است، ما جزئیت این سقف برای خانه ا انتزاع می کنیم و کاری نداریم که بناء او چه شخصی بوده است پس انتزاع جزئیت برای ستون این خانه مربوط به بناء این ساختمان نیست و شخصی غیر از بناء جزئیت را انتزاع می کند و در اجزاء مامور هم همینطور است مرکبی که شارع امر کرده است جزئیت برای بعضی از اجزاء این مرکب مربوط به شارع نیست بلکه شخص خارجی انتزاع می کند.

پس نتیجه این شد که امر مولی به این مرکب منشاء انتزاع نیست و آنکه انتزاع می کند شخص است و امر مولی، مصصح این انتزاع است یعنی اگر این امر نبود این انتزاع نبود.

و به بیان دیگر:

بعد از آنکه امر تعلق می گیرد به نماز و نماز مامور به مولی می شود چند عنوان انتزاع می شود:

1: کلیت برای نماز.

2: آمریت برای مولی که مولی امر به این مرکب کرده است.

3: ماموریت برای این مکلف که مکلف مامور به ایتان این مرکب است.

4: مامور به بودن خود این نماز.

و همانطوری که انتزاع آمریت برای مولی و ماموریت برای مکلف، مربوط به مقام جعل شارع نیست و بعد از جعل شارع در خارج این اوصاف پیدا می شود همچنین انتزاع جزئیت برای رکوع، ربطی به مقام صدور شارع ندارد و شارع مثل بنائی است که خانه را ساخته و این شخص خارجی است که انتزاع جزئیت می کند پس دخیل در انتزاع جزئیت در رکوع حیث تکوینت نه حیث صدوریت از مولی و این حیث صدوریت دخیل در جزئیت برای مامور به نیست و جزئیت این ستون برای اتاق بخاطر وجود خارجی این اتاق است.

این قسم دوم از احکام وضعیه که مرحوم آخوند تصور کردند آن را نمی شود قبول کرد (که فرمود که جزئیت و شرطیت برای مامور به مجعول تبعی شارع است) بلکه جزئیت برای شخص است.

و همچنین فرمایش مرحوم شیخ را هم نمی شود قبول کرد که جزئیت انتزاع شده از تکلیف و بلکه جزئیت را شخص انتزاع کرده است و بالعرض و المجاز به شارع اسناد داده شده است.