موضوع: تفسیر قرآن کریم

﴿إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي‌ هِيَ أَقْوَمُ﴾[1]

در ارتباط با مسائل اعتقادی قرآن کریم مباحث مختلفی مطرح شد صحبت اخیرمان در ارتباط با اعجاز قرآن کریم بود در این قسمت هم بحثهایی مطرح شد معنای معجزه کیفیت دلالت اعجاز بر نبوت و جهت اعجاز قرآن کریم در این مسأله بودیم کهقران چگونه معجزه است و مثبت رسالت پیامبر گرامی اسلام در این مورد هم به عرض شما رسید که از جهات مختلف قرآن کریم معجزه است و تحدی کرده است منکرینش را در ارتباط با آوردن مثل قرآن ده سوره از سوره های قرآن یک سوره از سوره های قرآن جهت این اعجاز مطالب مختلفی در این کتب مربوطه آمده است قرآن کریم معجزه است از جهت فصاحت و بلاغت صحبتی شد معجزه است از نظر خبرهای غیبی که اینها را بحثش را نکردیم معجزه است از جهت بیان اسرار تکوین اسرار خلقت معجزه است از جهت قوانینی که برای جامعه انسانی در زندگی این عالم شان مقرر شده است از این جهات مختلف معجزه است و در هر بخشی هم به تفصیل در کتب مربوطه بحث شده است.

ولی کلمه‌ای که امروز عرض می‌کنم و آنچه که قرار بود در آن بیشتر بحث کنیم که شبهه‌ای است که اخیرا بیشتر این شبهه مطرح شده که این کلام پروردگار نباشد کلام خود پیامبر اکرم باشد ان شاء الله خدا توفیق عنایت کند جلسات بعد مطرح شود.

آن کلمه‌ای که امروز به عرض شما می‌رسد این است که این سؤال مطرح می‌شود که معجزه بودن قرآن در عصر نزول باید مطلبی باشد که در عصر نزول معنی داشته باشد خیلی از این مطالبی که گفته شد درست است از نظر اخبار از غیب معجزه است اسرار تکوین معجزه است قواعدی که آورده است برای اداره جامعه انسانی معجزه است ولی اینها مسائلی است که در گذشت زمان مشخص می‌شود مثلا مسأله اسرار تکوین در زمان بعثت پیامبر اکرم و عصر نزول نمی‌شود برای آن جمع نمی‌شود که گفته شود که از این جهت فهمیدند قرآن معجزه است اسرار تکوین مسائلی است که در گذشت و زمان و یکی بعد از دیگری در زمان های مختلف و در مجموع اثبات این اعجاز می‌شود بنابراین تعابیری باید در مسأله اعجاز داشت که در عصر نزول هم این مسأله اعجاز نیز مشخص باشد.

و به نظر می‌رسد که در این الالهیات چند تا تعبیر کردند که تعبیر مناسبی است که گفته شود که قرآن معجزه است به این جهاتی که به عرض شما می‌رسد که در ضمن این عبارات همه آن مسائل دیگر هم که بعد رخ می‌دهد نیز مشخص می‌شود و آن جهتی که بگوییم معجزه است قرآن کریم که زمان نزول را هم شامل بشود این چند جمله‌ای است که در الهیات آوردند و این مطلب را هم مطرح کردند که من حالا با این اجمال به عرض شما می‌رسانم یک اینکه فصاحت الفاظ و زیبایی عبارات دو بلاغت معانی و سمو معانی بلند بودن مطالب چهار نظم و تالیف و ارتباط خاص پنج اسلوب بی نظیر یعنی این کتاب مقدس در جهت فصاحت و بلاغت و در جهت سمو معانی و در جهت تالیف و نظم خاص و در جهت اسلوب به خصوصی که بی نظیر است و نه مانند شعر هست و نه مانند خطب آن عصر هست و نه مانند بقیه مسائلی که از نظر فصاحت و بلاغت مطرح بوده باید این چنین گفت که مجموعه اینها وضعیتی برای این کلام مقدس به وجود آورده است که همگان از آوردن به مثل آن ده سوره از سور آن یک سوره آن عاجز هستند که حتی در همان زمان نزول قرآن هم این مسأله مسأله ثابتی است جهت اعجاز قرآن این است آن وقت حالا سمو مطالب که گفتیم اخبار از اسرار کائنات با این تعبیر شامل آن می‌شود که بعد کم به کم معلوم می‌شود سمو مطالب که گفته شد قوانینی که جامعه را به احسن وجه می‌تواند اداره کند در جهات فردی و اجتماعی شامل آن می‌شود بسیاری از جهتهایی دیگری که گفته شده است همه اینها در ارتباط با مسأله سمو شامل همه اینها خواهد بود.

بنابراین این تعابیری که شده در این مورد مناسب است که در نظر ما باشد پس جهت اعجاز قرآن اگر کسی بگوید این جهاتی که گفته شده بسیاری از آنها در طول زمان مشخص می‌شود در آینده زمان مشخص می‌شود چیزی نیست که روشن باشد در عصر ظهور در عصر ظهور هم این معجزه بود جواب آن این است که آنچه که می‌توان گفت اعجاز قرآن بستگی به آن دارد این چهار تعبیری است که عرض که در زمان نزول قرآن هم کاملا معنی داشته و به گونه‌ای است که مطالب بعدی هم در ضمن این عبارات خواهد بود عرض شد تکرار می‌کنیم فصاحت الفاظ و جمال عباراتش بلاغت معانی و سمو معانی نظم و تالیف بی نظیر اسلوب بی مانند اینها است که وسیله اعجاز شده است.

این عباراتی که خواندم در الالهیات است صفحه دویست و چهل و پنج و جلد دوم که «و علی ذلک ..... عنصر مستقل فی اثبات اعجاز القرآن و یتجلی ذلک فی امور اربعة .... علی القران مجتمعة اعجازه و تفوقه و هی فصاحة الفاظه و اجمال عباراته» دو «بلاغة معانیه و سموها» سه «روعة نظمه و تالیفه» چهار هم «بلاغة اسلوبه».