درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی
99/09/25
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: كتاب الحج/الطواف /ادامه بحث سمت راست بودن کعبه در هنگام طواف
فرع دوم: و لا يجب أن يكون البيت في تمام الحالات محاذيا حقيقة للكتف، فلو انحرف قليلا حين الوصول إلى حجر إسماعيل (ع) صح و إن تمايل البيت إلى خلفه و لكن كان الدور على المتعارف، و كذا لو كان ذلك عند العبور عن زوايا البيت، فإنه لا إشكال فيه بعد كون الدور على النحو المتعارف مما فعله سائر المسلمين.[1]
وقتی طواف کننده در حال طواف، کعبه را در سمت چپ قرار می‌دهد در غالب مسیر حرکتی، کتف چپ طائف در محاذات بیت قرار می‌گیرد جز به هنگام رسیدن به رکن‌های چهارگانه و نیز وقتی که از رکن عراقی عبور کرده و به محدوده ورودی اول حجر اسماعیل (ع) برسد که کعبه متمایل به پشت طائف قرار می‌گیرد و همچنین وقتی به دور حجر اسماعیل (ع) چرخید قبل از رسیدن ورودی دوم حجر اسماعیل (ع)، کعبه، متمایل به جلو طائف قرار می‌گیرد (ولی در وسط حجر، کعبه در سمت چپ خواهد بود).
حال می‌گوئیم وقتی به نحو متعارف طواف انجام داده شود عروض چنین حالاتی طبیعی است و لطمه‌ای به طواف وارد نمی‌کند، لذا حضرت امام راحل ره نیز فرمودند:
صحّ و إن تمایل البیت الی خلفه.که البته فقط در ورودی اول حجر اسماعیل چنین است و بهتر بود که در متن تحریر، عبارتی را اضافه می‌فرمود تا حالت طائف در ورودی دوم حجر اسماعیل را نیز شامل شود ومی‌فرمود: أو وقع البیت أمامه.
مسألة 8: الاحتياط بكون البيت في جميع الحالات على الكتف الأيسر و إن كان ضعيفا جدا و يجب على الجهال و العوام الاحتراز عنه لو كان موجبا للشهرة و وهن المذهب لكن لا مانع منه لو فعله عالم عاقل بنحو لا يكون مخالفا للتقية أو موجبا للشهرة.[2]
انعقاد این مسأله برای توجه دادن به دو چیز است: از سوئی لازم است کعبه در تمام حالات محاذی با شانه چپ طائف باشد و از سوی دیگر به هنگام وصول به ورودی اول حجر اسماعیل، کعبه از سمت چپ خارج شده و متمایل به روبرو می‌شود.
برای اینکه بین دو مطلب (وجوب قرار دادن کعبه در شانه چپ ــ تمایل کعبه به پشت سر یا روبرو در ورودی‌های حجر اسماعیل (ع)) جمع شود می‌گوئیم: لازم نیست کعبه در تمام حالات طواف بر شانه چپ طائف قرار بگیرد بلکه همین قدر که کعبه را در حال طواف در سمت چپ خود قرار دهد کفایت می‌کند بدون اینکه مرتکب حرکات وسواسی که از برخی جهال سر می‌زند بشود و نیازی به تمایل به چپ در ورودی اول حجر اسماعیل(ع) و یا تمایل به راست در ورودی دوم حجر اسماعیل باشد؛ زیرا این کارها موجب انگشت‌نما شدن و وهن مذهب حق تشیع می‌شود و باید از آن احتراز شود.
محقق نائینی ره نیز در مناسک خود به تبعیت از شیخ انصاری ره فرموده است:
و ینبغی التباعد فی الطواف عن البیت والتحفظ علی القیاس المذکور عند فتحتی الحجر و عند الارکان، و إن کان الاقوی عدم لزوم المداقة.[3]
سید حکیم ره نیز در تعلیل عدم لزوم دقت‌های منجر به وسواس فرموده است:
للصدق و السیرة.
