درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/الطواف /و لو شكّ بعده في صحّته- من جهة الشكّ في أنّه طاف مع فقد شرط أو وجود مانع- بنى‌ على الصحّة حتّى‌ إذا حدث قبل الانصراف بعد حفظ السبعة بلا نقيصة و زيادة

در این فرع، حکم شک در کیفیت بیان شده است به این معنا که هرگاه شک شود که طوافی که انجام داده شده است صحیحِ واجد شرائط و فاقد موانع بوده و یا فاقد بعضی از شرائط یا واجد بعضی از موانع بوده، مقتضای اصالت الصحة‌ای که بعد از تمامیت یک عمل (خواه عبادی و خواه معاملی) جاری می‌شود، حکم به صحت است.

البته در صورتی که پس از اتمام طواف در مورد وقوع طواف با طهارت، شک کند هر چند حکم به صحت طواف می‌شود ولی لازمه حکم به صحت طواف این نیست که با شک در وضوء بتوان نماز طواف را اتیان نمود بلکه لازم است نسبت به نماز، طهارت احراز شود همانگونه که هر گاه وقوع نماز ظهر با طهارت، مورد تردید باشد در عین حال که حکم به صحت چنین نماز ظهری می‌شود ولی تحصیل طهارت برای نماز عصر واجب است.

المسألة 23: لو شك بعد الوصول إلى الحجر الأسود في أنه زاد على طوافه بنى على الصحة. [1]

در مسئله قبل حکم شک در زیاده و نقیصه پس از انصراف از طواف مورد بررسی قرار گرفت اما در این مسئله پیرامون شک در نقیصه و زیاده قبل از انصراف بحث می‌شود، چنین شکی (شک در زیاده یا نقیصه) گاهی پس از رسیدن به رکن عارض می‌شود و گاهی قبل از آن، لذا مجموعا چهار قسم می‌شود.

شک در تعداد اشواط قبل از انصراف از طواف، گاهی متمحض در زیاده است مثل اینکه پس از وصول به رکن بین 7و8 شک شود.

و گاهی متمحض در زیاده نیست مثل اینکه قبل از وصول به رکن شک شود که شوطی که در حال انجام آن است شوط هفتم است یا شوط هشتم؟

که اگر به همین شوط ختم کند احتمال نقیصه است و اگر ادامه داده و شوط دیگر را نیز بیافزاید احتمال زیاده است.

فروعی که در متن تحریر الوسیله به صورت صریح یا غیر صریح ذکر شده است عبارت از 4 فرع است:

    1. پس از وصول به حجر الاسود شک کند که آیا بر اشواط افزوده شده است یا نه؟

این شک متمحض در زیاده است.

    2. قبل از وصول به حجر الاسود شک کند که آیا شوطی که مشغول به آن است شوط هفتم است یا شوط هشتم؟

در اینجا امر دائر بین زیاده و نقیصه است.

    3. پس از وصول به حجر الاسود شک کند که آیا شوط هفتم است یا شوط ششم؟

در این صورت، شک متمحض در نقیصه است.

    4. قبل از وصول به حجر الاسود شک کند که آیا شوط هفتم است یا شوط ششم؟

در این صورت نیز شک متمحض در نقیصه است.