درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد
99/07/02
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه3
آیه ۳ آل عمران: ۴ جهت بحث.
۱ . لغوی: ۵ لغت داریم
الف. نزّل: به معنای نزول تدریجی و زمانمند.
ب. انزال: نزول دفعی.
ج. مابین یدیه: جلو و پیش رو ( قرآن کریم خلف یعنی پشت سر ندارد)
د.تورات: لغت عبرانی ( از لغات بنی‌اسرائیل ) به معنای شریعت و قانون.
ه. انجیل: لغتی یونانی به معنای بشارت.
۲. اعرابی
الف. بالحق: جار و مجرور در موضع حال از کتاب ( باء مصاحبت " مصاحبا للحق").
ب. مصدقا: حال بعد حال.
۳. نکات بلاغی:
علامه طباطبایی: جمله ( نزل علیک الکتاب) استعاره‌ای بالکنایه است وقتی لفظ در معنای مجازی استفاده شد اگر علاقه بین معنای حقیقی و مجازی مشابهت باشد استعاره می‌شود.
خداوند در این‌جا با کلمه نزل و بالحق دارد تشبیه می کند یعنی ۱ چیزی از بالا بیاید پایین و در حین فرود آمدن همراهش چیزی باشد این می‌شود مشبه‌به خداوند وحی را ( قرآن را ) تشبیه به آن کرده یعنی خداوند قرآن را از ۱ مقام عالی ( مقام ربوبیت ) به مقام دانی ( عبودیت) فرستاد.
خلاصه: کلمه نزول مکان بالا و مکان پائین است اما حقیقت قرآن، مکانی نیست که بگوییم از ۱ مکان بالا آمده مکان پائین. حقیقت وحی عبارت است از رابطه‌ای رب با عبد. رب مقامش مقام علو است و عبد مقامش مقام دنو است. این رابطه علوی و دنوی تشبیه شده به از بالا به پایین آمدن ( لذا این‌طور نیست که برای قرآن مکان فرض کنیم چون خدا بالا و پایین ندارد)
(مشبه‌به : نزول مکانی. وجه شبه: علو و دنو. مشبه: وحی )
۴ . نکات تفسیری
۵ نکته:
الف. چکیده آیه: دلالت بر رابطه کتب آسمانی با یکدیگر و انبیای الهی با یکدیگر. طبق نظر صحیح، کتب و انبیای الهی ۱ حقیقت واحده اند و دارای مراتب. لذا رابطه آن‌ها تصدیقی است نه تعارضی چون همه این‌ها به خدا برمی‌گردد وقتی خدا واحد است برنامه خدا هم واحد است.
ب. تفسیر جمله نزل علیک کتاب: نزول تدریجی قرآن در ۲۳ سال. فلسفه نزول تدریجی سوره فرقان آیه ۳۲
