درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه ۷

بحار ج ۷۵ صفحه ۳۷۱ قال علیه السلام: الاشراک فی الناس اخفی من... بیان مراتب شرک خفی (در ظاهر بتی را نمی‌پرستد اما در درون قلب او توجه به غیر خدا هست) مورچه سیاه در روی پارچه سیاه در شب سیاه چقدر تشخیص سخت است تشخیص شرک خفی به همین اندازه سخت است.

آیه ۷ آل‌عمران : بحث تفصیلی نکته پنجم: تفسیر ً ﴿فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون﴾.[1]

این جمله دلالت بر عکس‌العمل انسان‌های منحرف در برابر آیات متشابه می‌کند (در برابر آیات متشابه ۲ نوع عکس‌العمل دادیم ﴿فی قلوبهم زیغ﴾ و ﴿راسخون فی العلم﴾) اصل مهم در تفسیر سخن هر متکلم این است که اگر سخنان متشابهی دارد باید متشابهات را رد بر محکمات کنیم. رد متشابهات به محکمات، همان چیزی است که در قرآن تعبیر شده از آن به تدبر.

تدبر ۳ محور دارد:

1_ تشخیص آیات محکمات. ۲-تشخیص آیات متشابهات. ۳-ارجاع متشابهات به محکمات و روشن شدن حقیقت.

انگیزه منحرفین از عدم رد آیات متشابه به محکم: ۱-یا انسان‌هایی هستند که فتنه‌گر هستند و به دنبال دنیا هستند و قرآن را وسیله قرار می دهند برای رسیدن به دنیا. ۲-دنیاطلب نیستند اما کسانی هستند که می‌خواهند به حقیقت آیات متشابه و حقیقت دین برسند اما صلاحیت رسیدن به آن حقیقت را ندارند یعنی هنوز رسوخ در علم پیدا نکردند.

مثال گروه اول: معاویه برای این‌که به حکومت خودش مشروعیت دهد از این آیه استفاده می‌کرد ﴿و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا﴾[2] می‌گفت عثمان مظلوم کشته شد و من پسرعمو و ولی دم او هستم و حضرت علی به قاتلین عثمان پناه داده لذا من دارای حق قصاص هستم.

یزید هم به قرآن تمسک می‌کرد آیاتی که می‌گوید باغی باید کشته شود ﴿فان بغت احداهما علی الاخری﴾[3] می‌گفت امام حسین باغی است یعنی کسی که خروج کرده علیه حکومت اسلامی.

مثال گروه دوم: مانند فرقه‌های مختلف اسلامی مثل اشاعره و معتزله