درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد
99/09/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه12
آیه ۱۲ ، ۴ جهت از بحث:
جهت اول:
اعرابی:
۱ نکته:
و بئس المهاد: بئس از افعال ذم است. افعال مدح و ذم بعد از آن‌ها ۲ اسم قرار می‌گیرد (فاعل و مخصوص) حال در این‌جا مخصوص به ذم حذف شده که همان جهنم باشد چون در قبل ذکر شده و قرینه واضح است.
جهت دوم: بحث بلاغی: التفات: تغییر سیاق سخن گفتن. سیاق از غیبت به خطاب (تحشرون) چون آیه در مقام تهدید است تهدید می طلبد که به‌صورت خطابی باشد.
جهت سوم:
تفصیلی:
۵ نکته:
۱-خلاصه و چکیده آیه: تهدید کافران زمان پیامبر؛ همان سرنوشتی که در رابطه با فرعون بود همان سرنوشت برای شما هم هست. مجمع‌البیان: این آیه از ملاحم (خبرهای غیبی) قرآن است سوره آل عمران بعد از جنگ احد است که خدا با این آیه خبر غیبی می‌دهد.
۲-تفسیر قل للذین کفروا: الذین کفروا یک مفهوم دارد که عام است و همه کفار را می‌گیرد (اهل کتاب و غیر اهل کتاب) اما منظور و مصداق در این جا، یهودیان ساکن در مدینه است (قرینه در آیه ۱۰ ذکر شد)
۳-تفسیر ستغلبون: اشاره به شکست دنیوی؛ که دشمنان پیامبر در همین دنیا، همه‌شان شکست می‌خورند.
۴-تفسیر تحشرون: عاقبت دشمنان پیامبر در قیامت؛ حشر به معنای حرکت دسته‌جمعی یعنی کفار، دسته‌جمعی و یکپارچه به سوی جهنم حرکت می‌کنند (کفار اولین و آخرین)
۵-تفسیر بئس المهاد: دلالت بر نوعی تهکّم (نوعی استهزاء) چون مهاد یعنی گهواره یعنی جایگاه آرامش‌دهنده (مثل این‌که به مجرم می گویند باید بری زندان آب خنک بخوری)
جهت چهارم: بحث روایی.
یک روایت از عامه: تفسیر الدر المنثور جلد ۲ صفحه ۹.
اخرج ابن اسحاق و ابن جریر و بیهقی فی الدلائل عن ابن عباس إن رسول الله لما اصاب ما اصاب من بدر و… فقالو یا محمد لایغرنک من نفسک…(استاد روایت را کامل خواندند مراجعه شود)
استاد: این روایت از یک جهت صحیح است و آن این‌که براساس این روایت، الذین کفروا را همان یهود گرفته. اما از یک جهت نادرست است و آن این‌که این روایت بیان می‌کند که این آیه بعد از جنگ بدر نازل شده و حال آنکه این آیه بعد از جنگ احد نازل شده چون این سوره مربوط به وقایع جنگ احد است.
