درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر/سوره آل‌عمران/آیه26

جهت بحث:

۱_ جهت اول: لغوی: ۳ واژه: الف-مالک: مِلک یعنی چیزی که تحت تصرف قرار داشته باشد و صاحب آن هرگونه تصرفی را در آن می‌تواند انجام دهد.

ب) مالک: از نظر اصل معنای لغوی با مِلک مشترک است همان گونه که ملکیت سبب هرگونه تصرفی می‌شود مُلک هم که به معنای سلطنت و پادشاهی است، همین طور است و سبب هر گونه تصرفی می‌شود. فرقش این است که مِلک جنبه خصوصی دارد و هر مالکی نسبت به اموال شخصی خود حق تصرف دارد اما مُلک جنبه عمومی دارد یعنی کسی که پادشاه است در تمام املاک افرادی که زیرمجموعه او هستند حق تصرف دارد (رتبه و درجه مُلک بالاتر است. پس مَلِک قوی‌تر از مالک است)

ج) تنزع: نزع به معنای این‌که چیزی را از ریشه در بیاوریم.

2_جهت دوم: اعرابی: مالک الملک؛

۲ نظریه: الف) حال ب) صفت برای منادا (یا الله مالک الملک)

استاد: وجه دوم بهتر است چون حال شرطش نکره بودن است اما مالک الملک، معرفه است. جمله‌های بعدی جمله‌های تفسیریه هستند (نه حالیه)

3_ جهت سوم: بلاغی:

۳ نکته: الف) تکرار جمله من تشاء: هدف آیه، بیان قدرت و مشیت مطلقه است لذا تکرار می‌شود تا در ذهن مخاطب، تثبیت شود.

ب) بیدک الخیر: دلالت بر حصر می کند چون خبر بر مبتدا مقدم شده "تقدیم ما حقه التاخیر یفید الحصر" که چون مقام حصر قدرت است مقدم شده.

ج) انک علی کل شی قدیر: نکته تأکید، تثبیت قدرت مطلقه خداست.

۴_جهت چهارم: نکات تفسیری: ۸ نکته: الف) خلاصه:

آیه در صدد بیان مشیت مطلقه و منحصره و قدرت مطلقه و منحصره حضرت حق است. (مطلقه یعنی در همه چیز و همه جا جاری است و منحصره یعنی فقط مخصوص خداست)

ب) ارتباط این آیه با آیه قبل و آیات بعد.

۲ مطلب: مطلب اول: صاحب مجمع و المیزان: در آیات گذشته بحث با اهل کتاب و یهود بود که مدعی بودند دین حق و حاکمیت ما هستیم که این آیه آن را نفی می‌کند.

مطلب دوم (نظر استاد) : این آیه ارتباطش با ماقبل و مابعد متوقف است بر این‌که ما فضای سوره آل عمران را کلی بررسی کنیم و بعد قضاوت کنیم. آل عمران در سال ۳ هجری و در بحبوحه جنگ احد نازل شد (پیروزی یهود در جنگ و شکست مسلمین و ناامیدی آن‌ها، می‌طلبید که پیامبر با زبان مناجات صحبت کنند)