درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر

جهت اول: لغوی: تولو: از ماده توَلّی. در ۲ معنای متضاد به کار می‌رود گاهی به‌معنای دوست داشتن و پذیرش ولایت است و گاهی به‌معنای روی گرداندن و اعراض کردن است. مفردات راغب: تولی اگر بدون حرف جر، متعدی شود به معنی دوست داشتن است اما اگر با عن متعدی شود به معنی پشت کردن و اعراض کردن است (گاهی عن مقدر است) در این آیه عن در تقدیر است.

جهت دوم: بلاغی:

۱-قل: علت این‌که کلمه قل آمده برای این‌که جنبه دستوری و تکلیفی او قوی‌تر شود (یعنی در واقع ۲ امر می‌شود ۱ امر به رسول خداست و ۱ امر به امر است که این تاکید است)

۲-الرسول: چون خدا به پیامبر دارد می‌گوید برو بگو پس باید پیامبر بگوید "أطیعوا الله و ایای" چون پیامبر خودشان دارند می‌گویند اما گفته‌شده الرسول؛ زیرا واژه رسول دلالت می‌کند بر ملاک اطاعت، چون من فرستاده خدا هستم باید از من اطاعت کنید.

ان تولو:

۲ حالت می‌تواند داشته باشد: الف) ماضی غائب.

ب) فعل مضارع مخاطب تا تتولو.

بنابر احتمال اول این‌جا می‌شود التفات (از خطاب به غائب) نکته این است که اگر کسی از اطاعت خدا و رسول سرپیچی کرد دیگر شایستگی خطاب چهر به چهره را ندارد.

۴-کلمه کافرین: باید به‌جای کلمه کافرین ضمیر می‌آمد چون‌که قبلش ضمیر بوده. نکته‌اش این است که خدا می‌خواهد ملاک عدم محبت را بگوید چرا خدا اینها را دوست ندارد چون این‌ها به دستور خدا کفر ورزیدند.

جهت سوم: نکات تفسیری:

۵ نکته:

۱-چکیده آیه:

الف) لزوم اطاعت از خدا و رسول.

ب) اثر اطاعت نکردن از خدا و رسول (از دایره محبت الهی خارج می‌شود و نظر لطف به او ندارد)

۲-تفسیر قل أطیعوا الله: این جمله به‌دنبال جمله فاتبعونی در آیه ۳۱ است آیا این تکرار نیست؟ جواب استاد: بین تبعیت و اطاعت فرق است. درجه تبعیت درجه خیلی بالایی است اما درجه اطاعت درجه مسلمان‌های معمولی است.

توضیح:اطاعت یعنی جایی‌که اگر امری و دستوری دادند شما آن را اطاعت کنی اما تبعیت چه بگویند چه نگویند شما روی همان خط حرکت کنی و او را الگوی خود قرار دهی ولو به شما امر نکند لذا ادبیات آیه ۳۱ با آیه ۳۲ زمین تا آسمون فرق می‌کند به‌عبارت‌دیگر ولایت‌پذیری رسول خدا ۲ نوع است؛۱ وقت ولایت‌پذیری به‌نحو اتم و اکمل است و تبعیت صددرصد و ۱ وقت ولایت‌پذیری این‌طور نیست که رسول خدا در ریز و درشت زندگی او حضور داشته باشد در این صورت مرتبه پائین ولایت‌پذیری، اطاعت است.

۳-ان تولو: با توجه به این‌که این آیه در سیاق آیات ولایت کفار است، فان تولوا یعنی اگر از دستور دوری از ولایت کفار اعراض کردند (البته تولو، اطلاق دارد و همه موارد را شامل می‌شود اما قدر متیقن در مقام تخاطب دوری از ولایت کفار است) یعنی اگر از ولایت کفار، اعراض نکردن دراین‌صورت فان الله لایحب الکافرین.