درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد

موضوع:تفسیر

جهت سوم :نکات بلاغی؛ تنوین‌های نکره ای که در این آیه (ذریه، سمیع، علیم ) است برای چیست؟ در آیه فضای تعظیم است هم برای ذریه هم برای خدای متعال.

جهت چهارم:

نکات تفسیری:

۳ نکته: ۱-خلاصه آیه: بیان ویژگی ذریه انبیای الهی.

۲-تفسیر ذریه بعضها من بعض: دلالت بر اتحاد روحی و معنوی بین فرزندان و پدرشان که حضرت ابراهیم باشد جمله بعضها من بعض در کلام عرب، برای بیان مشابهت تام استفاده می‌شود. یعنی می‌خواهد بگوید صرف ذریه بودن ملاک نیست بلکه بعض‌ها من بعض باید باشد یعنی ویژگی‌های روحی و معنوی حضرت ابراهیم را هم دارا باشد این است ملاک تفضیل (نه هر ذریه ای)

والله سمیع علیم:

۳ نظریه در تفسیر این جمله:

الف) علامه: علت است برای اصطفاء ذریه؛ چرا خدا ذریه را برتری داده بر عالمیان ؟ چون خدا شنوا نسبت‌به اقوال این‌ها (بیرونی). عالم است نسبت‌به آنچه در قلب این‌هاست (درونی)

ب) فخر رازی: علت است برای اصطفاء. اما سمیع به اقوال ذریه برنمی‌گردد و علیم به ضمائر درون آن‌ها برنمی‌گردد بلکه ذریه ۲ بخش هستند؛ آل ابراهیم و آل‌عمران. حضرت ابراهیم هنگام ساختن کعبه دعا کرد "ربنا و جعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امه مسلمه لک..."خدا این دعا را شنید و دعا را مستجاب کرد لذا ذریه بعض‌ها من بعض، اصطفاء حاصل شد پس علت اصطفاء، سمیع بودن خدا هست نسبت به دعای حضرت ابراهیم.

آل‌عمران هم دعا دارد (آیه ۳۵ آل‌عمران) ؛ مادر حضرت مریم وقتی باردار شد خدا دعایش را شنید و مستجاب کرد علیم یعنی خدا آگاه بود که این دوتا دعا از قلب پاک برمی‌خیزد پس سمیع و علیم به ذریه نمی‌خورد بلکه به اون پدر و مادر می‌خورد. سمیع علیم نسبت ب پدر که حضرت ابراهیم بود و بچه‌هایش اصطفاء پیدا کردند. سمیع علیم نسبت به مادر حضرت مریم که دعایش را خدا مستجاب کرد و آل‌عمران، اصطفاء پیدا کردند.

ج) برخی مفسران: سمیع علیم، علت اصطفاء نیست بلکه تعریض به یهودیان است. خدا شنوا است نسبت‌به حرف‌هایی که درباره این‌ها می‌زنید و به درون شما آگاه است که نسبت‌به این‌ها چه می‌گویند.

استاد:نظر سوم قابل‌قبول‌تر است به دلیل سیاق آیات.