درس خارج اصول استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری
1401/12/15
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: طرق ایصالی الفاظ، افعال و تقاریر صادره از شارع/کتاب /ادله عدم وقوع تحریف
پاسخ از شبهه سوّم
محقّق خویی «رحمة الله علیه» از این شبهه چهار پاسخ داده اند که لازم است هر کدام به صورت جداگانه مطرح شده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد. پاسخ اوّل و دوّم ایشان بیان گردیده و مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در ادامه به بیان پاسخ سوّم و چهارم ایشان و نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت.
بیان پاسخ سوّم محقّق خویی «رحمة الله علیه» و نقد و بررسی آن
ایشان می فرمایند: «کبرای این استدلال، بالوجدان قابل انکار بوده و این قرینه بر آن می شود که دست از ظهور این روایات در عموم برداشته شده و نهایتاً دلالت بر آن دارند که بعضی وقائعی که در امم سابقه واقع شده اند، در امّت پیامبر اکرم (ص) نیز واقع می شوند نه تمام آنها.
امّا این ادّعا که کبرای این استدلال، بالوجدان قابل انکار می باشد، بدان خاطر است که بالوجدان دیده می شود بسیاری از وقائعی که در امم سابقه واقع شده است، در امّت اسلامی واقع نشده اند مثل گوساله پرستی قوم موسی (ع)، غرق فرعون و اصحاب او، سرگردانی و تحیّر چهل ساله عدّه ای از بنی اسرائیل در صحرا، مُلک و حکومت سلیمان (ع) بر انس و جنّ، عروج حضرت عیسی (ع) به آسمان، موت هارون (ع) به عنوان وصیّ موسی (ع) قبل از موت خود ایشان، ولادت حضرت عیسی (ع) بدون پدر، مسخ بسیاری از اشخاص به حیوانات در امّت حضرت موسی (ع) و بسیاری از موارد دیگر که قابل شمارش نیست، و هذا ادلّ دلیلٍ علی عدم ارادة الظاهر من تلک الروایات، فلا بدّ من ارادة المشابهة فی بعض الوجوه»[1] ؛
مرحوم علّامه طباطبایی در المیزان نیز همین پاسخ را مطرح می فرمایند.
به نظر می رسد این پاسخ ایشان نیز صحیح می باشد.
بیان پاسخ چهارم محقّق خویی «رحمة الله علیه» و نقد و بررسی آن
ایشان می فرمایند: «بر فرض پذیرش تواتر سند و تمامیّت دلالت این روایات، این روایات نهایتاً دلالت بر وقوع تحریف در قرآن کریم خواهند داشت، ولی دلالت بر آن ندارند که این تحریف تا زمان ما واقع شده باشد، بلکه ممکن است این تحریف در آینده واقع شود چنانکه از ظاهر روایت بخاری که این امر را محدود به قیام الساعة کرده است، همین احتمال استفاده می شود، در نتیجه گفته می شود دلیلی بر وقوع تحریف در قرآن کریم تا زمان ما وجود نداشته و قرآن کریم اگرچه برای آیندگان حجّت نبوده و تحریف شده باشد، برای ما حجّت خواهد بود»[2] .
به نظر می رسد این پاسخ چهارم صحیح نباشد، زیرا همانطور که گذشت، استناد به این روایات در مقام شبهه افکنی صورت گرفته است نه در مقام استدلال بر وقوع تحریف در قرآن کریم و در مقام ایجاد شبهه، همین که احتمال وقوع تحریف تا زمان ما وجود داشته باشد، کفایت می نماید.
