درس خارج اصول استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری

موضوع: طرق ایصالی الفاظ، افعال و تقاریر صادره از شارع/کتاب /ادامه ادلّه عدم حجّیّت ظواهر کتاب

ادامه بیان ادلّه قائلین به عدم حجّیّت ظواهر

بیان شد اخباریّون در مقام اثبات عدم حجّیّت ظواهر کتاب به ادلّه متعدّدی تمسّک کرده اند که توسّط مرحوم محقّق خراسانی در کفایه به صورت جداگانه مطرح گردیده و مورد نقد قرار گرفته است. دلیل اوّل یعنی روایات دالّ بر اختصاص فهم قرآن کریم به اهل آن بیان گردیده و مورد نقد قرار گرفت. در ادامه به بیان دلیل دوّم و نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت.

دلیل دوّم: اختصاص فهم مفاهیم عالیه کتاب به راسخون در علم

قرآن کریم نظر به جایگاه بالایی که دارد، مشتمل بر مضامینی شامخ، غامض و عالی است که به جز الراسخون فی العلم که مصداق بارز آن ها معصومین (ع) هستند نمی توانند به این مفاهیم دسترسی داشته و آن را درک نمایند[1] .

به نظر می رسد این استدلال نیز صحیح نباشد، زیرا اگر مراد مُستَدِلّ از اشتمال قرآن بر مضامین شامخه، اشتمال قرآن کریم بر آیاتی برخوردار از مضامینی شامخ، غامض و عالی باشد که به جز راسخون فی العلم توان دسترسی به آن را ندارند، این منافاتی با آن نخواهد داشت که ظواهر قرآن کریم که متضمّن بیان احکام هستند برای عموم مکلّفین حجّت باشد، زیرا در آیات مربوط به مسائل عقیدتی که دارای مفاهیم شامخ، غامض و عالی هستند، اساساً ظهور منتفی است و این آیات، نه نصّ هستند و نه ظاهر ، بلکه مجمل می باشند و عدم دسترسی به فهم معنای الفاظ مجمله قرآن کریم برای عموم مکلّفین هیچ منافاتی با حجّیّت ظهور الفاظی از قرآن کریم که در مقام بیان احکام وارد شده و برخوردار از ظهور هستند نخواهد داشت2؛ و اگر مراد مُستَدِلّ از اشتمال قرآن بر مضامین شامخه، برخورداری قرآن از بطون باشد، عدم دسترسی غیر راسخون فی العلم به بطون قرآن هیچ منافاتی با حجّیّت ظواهر قرآن که در دسترس همه مکلّفین می باشد نخو اهد داشت[2] .