درس خارج اصول استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری

موضوع: طرق ایصالی الفاظ، افعال و تقاریر صادره از شارع/اخبار /نکته چهارم: حجّیّت و اعتبار خبر

ادامه نکته چهارم: حجّیّت و اعتبار خبر واحد

بیان شد در رابطه با حجّیّت و اعتبار خبر واحد دو نظریّه وجود دارد: یکی عدم حجّیّت خبر واحد مطلقاً و دیگری حجّیّت خبر واحد فی الجملة و فی بعض الموارد؛ لذا لازم است بحث در سه مقام پی گیری شود: ادلّه منکرین حجّیّت خبر واحد، ادلّه قائلین به حجّیّت خبر واحد فی الجملة و گستره حجّیّت خبر واحد و شرایط حجّیّت آن در صورت پذیرش قول دوّم.

مقام اوّل یعنی ادلّه منکرین حجّیّت خبر واحد بیان گردیده و مورد نقد قرار گرفت. در ادامه به بیان مقام دوّم یعنی ادلّه مثبتین حجّیّت خبر واحد خواهیم پرداخت.

مقام دوّم: ادلّه مثبتین حجّیّت خبر واحد

قائلین به حجّیّت خبر واحد به ادلّه مختلفی استناد کرده اند که باید به صورت جداگانه مطرح گردیده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

دلیل اوّل: آیات

برای اثبات حجّیّت خبر واحد به تعدادی از آیات قرآن کریم استناد شده است که باید به صورت جداگانه مطرح گردیده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

آیه اوّل: آیه نبأ

محقّق خراسانی[1] «رحمة الله علیه» این آیه را به عنوان اوّلین آیه مطرح نموده اند. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: ﴿إن جائکم فاسقٌ بنبأٍ فتیبیّنوا ان تصیبوا قوماً بجهالةٍ فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین﴾[2] .

بیان استدلال به این آیه شریفه مشتمل بر دو مرحله می باشد: مرحله اوّل: کیفیّت استدلال و مرحله دوّم: وجود مانع از استدلال به این آیه شریفه در صورت تمامیّت استدلال به آن.

مرحله اوّل: کیفیّت استدلال

وجوه مختلفی برای استدلال به این آیه شریفه مطر ح شده است، امّا مهمترین این وجوه آنگونه که از کلمات اعلام استفاده می شود، مفهوم وصف و مفهوم شرط می باشد، لذا لازم است شیوه های مختلف بیان هر یک از این دو طریق در کلام اعلام و محقّقین مطرح گردیده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

در خصوص طریق اوّل وجوه مختلفی از سوی علماء برای استدلال به مفهوم وصف در آیه شریفه برای اثبات حجّیّت خبر واحد مطرح شده و اشکالات متعدّدی نیز بر هر یک از این وجوه وارد گردیده است، ولی از آنجا که نظریّه مختار، عدم ثبوت مفهوم وصف است، هیچ یک از این وجوه تمام نبوده و ذکر اشکالات خاصّ مربوط به هر یک از این وجوه، لزومی نخواهد داشت، لذا صرفاً به ذکر این وجوه خواهیم پرداخت؛ امّا در خصوص طریق دوّم از آنجا که نظریّه مختار، ثبوت مفهوم شرط می باشد، لذا علاوه بر ذکر تمامی وجوه مذکور لازم است اشکالات وارد بر هر یک از این وجوه نیز به صورت جداگانه مطرح گردد.