موضوع: نان جو سبوس دار
گفتیم که رسول خدا (ص) هرگز نان گندم نخوردند و همچنین از نان جو سبوس دار یک شکم سیر نخوردند و قبل از سیری دست از غذا می کشیدند:
عن الصادق علیه السلام: مَا أَكَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص خُبْزَ بُرٍّ قَطُّ وَ لَا شَبِعَ مِنْ خُبْزِ شَعِيرٍ قَطُّ [1]

عن الصادق علیه السلام: لَوْ عَلِمَ اللَّهُ فِي شَيْ‌ءٍ شِفَاءً أَكْثَرَ مِنَ الشَّعِيرِ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ غِذَاءَ الْأَنْبِيَاءِ ع[2]
یعنی اگر خداوند در غذایی بیشتر از نان جو سبوس دار شفاء می یافت آن را قوت انبیاء قرار نمی داد.

وَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ كَانَ قُوتُ رَسُولِ اللَّهِ ص الشَّعِيرَ وَ حَلْوَاهُ التَّمْرَ وَ إِدَامُهُ الزَّيْتَ [3]
یعنی غذای رسول خدا (ص) نان جوی سبوس دار بود و شیرینی ایشان خرما بود مراد از تمر خرمای کاملا رسیده است که قهوه ای پررنگ مایل به سیاه است ولی رطب قبل از آن است که قندش کمتر است و رنگ آن بیشتر قهوه ای است و خورش ایشان زیتون بود که مرغوب ترین آن روغن فشار اول است که رنگ آن زرد طلایی روشن مایل به سبز بسیار کمرنگ است.

الْكَافِي، عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ فَضْلُ خُبْزِ الشَّعِيرِ عَلَى الْبُرِّ (بر نان گندم) كَفَضْلِنَا عَلَى النَّاسِ وَ مَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا وَ قَدْ دَعَا لآِكِلِ الشَّعِيرِ وَ بَارَكَ عَلَيْهِ (نان و آرد و سوپ جو سرشار از پتاسیم و فسفر است و برای مغز و پیشگیری از کمکاری کلیه های مفید است. فسفر آن موجب می شود سلول های خاکستری مغز که برای حافظه است تحلیل نرود.) وَ مَا دَخَلَ جَوْفاً (نان جو در بدن کسی وارد نشده است) إِلَّا وَ أَخْرَجَ كُلَّ دَاءٍ فِيهِ (جو برای افراد دیابتی و کسانی که کلسترول بد دارند بسیار مفید است.) وَ هُوَ قُوتُ الْأَنْبِيَاءِ وَ طَعَامُ الْأَبْرَارِ (که در روایت است که امام صادق علیه السلام می فرماید: و الله ما ابرار هستیم.) أَبَى اللَّهُ تَعَالَى أَنْ يَجْعَلَ قُوتَ الْأَنْبِيَاءِ إِلَّا شَعِيراً (خداوند ابا دارد که غیر از نان جو سبوس دار را قوت انبیاء قرار دهد. بنا بر این او برای بهترین امت خود بهترین قوت را قرار دادها است.)[4]

طرز تهیه ی آب جوی مباح: خورد شده و شکسته شده ی جوی سبوس دار را با پنج برابر آب مخلوط می کنند و با آتش ملایم می جوشانند تا دو پنجم آن باقی بماند و آن را هر روز یا هر هشت ساعت یک بار یک استکان استفاده کنند.
از فوائد آن این است که هم موجب بهبودی سرفه های خشک می شود و هم برای خشونت صدا و گلو مفید است و هم مدر طبیعی است و هم جلاء دهنده ی معده در نتیجه فرد رودل نمی کند. عطش کاهش را از بین می برد و حرارت های اضافی داخلی را کاهش می دهد (یعنی صفرا بر طبیعی است مانند انار شیرین و آلو و آب غوره) برای رشد مو نیز نافع است و اعضاء و جوارح را تقویت می کنند و پوست را تلطیف می کند و موجب انعطاف پذیری لازم در اعضاء می شود.
جو گیاهی است یک ساله و ارتفاع ساقه ی آن به شکل استوانه ای است و از چهل تا صد سانتی متر می باشد. برگهایش متناوب، باریک و دراز است و به رنگ سبز تیره می باشد.
جو به دو دسته تقسیم می شود: جو بهاره و جو پائیزه. جو بهاره در بهار کشت می شود و احتیاج به سرمای زمستان ندارد و قبل از زمستان دانه می دهد. در حالی که جو پاییزه در پاییز کشت می شود و احتیاج به سرمای زمستان دارد.
ترکیبات شیمیایی در صد گرم جوی سبوس دار:
یازده گرم آب،
هشت گرم پروتئین
هفتاد و هشت گرم موارد نشاسته ای
شانزده میلی گرم کلسیم
صد و هشتاد و نه میلی گرم فسفر
دو میلی گرم آهن
سه میلی گرم سدیم (در نتیجه برای کسانی که فشار خون و نارسایی کلیه دارند بسیار مناسب است زیرا سدیم فشار خون را بالا برده و برعکس آن پتاسیم، فشار خون را پائین می آورد.)
صد و شصت میلی گرم پتاسیم
دوازده صدم میلی گرم ویتامین بی 1
پنج صدم میلی گرم ویتامین بی 2
سه میلی گرم ویتامین بی 3
خوردن نان سفید، آرد سفید، بیسکویت سفید و یا برنج سفید و مانند آن دچار سوء تغذیه می شوند زیرا اکثریت ویتامین های دسته ی ب در سبوس قرار دارد که در غذاهای فوق نیست. کمبود ویتامین بی موجب بروز بیماری بربری می شود.
سبوس برنج دارای ویتامین بی به مقدار زیاد است ولی برنج سفید نه تنها فاقد آن است بلکه ویتامین بی را نیز رسوب می دهد. برنج سبوس دار موجب طراوت شده و موجب می شود موها دیرتر سفید شوند.
سبوس این غلات حاوی فیبر نامحلول است در نتیجه ملین مزاج می باشد و برای درمان یبوست مفید است.
ترکیبات سبوس تمامی موارد مغذی لازم برای رشد و بازسازی همه ی سلول های بدن از جمله سلول های مغزی و عصبی را دارا می باشد. در کتاب اعجاز خوراکی ها آمده است برنج سبوس دار را آب حیات می گویند.
البته جو درصد بسیار کمی آرسنیک دارد بنا بر این در مصرف آن نباید زیاده روی شود و الا فرد مبتلا به مسمومیت می شود.
پرخوری موجب اسهال می شود در نتیجه املاح و آب بدن کم می شود.
در طب سنتی جو به سه صورت مختلف استعمال می شود:
1.جوی کامل که دانه و سبوس روی آن باشد و فقط دنباله ی آن کنده شده باشد
2.جوی پوست گرفته شده که سبوس آن باقی مانده است.
3.جوی سفید که پوست و سبوس آن گرفته شده که به آن جوی مرواریدی می گویند.
در طب قدیم آمده است که طبع جو سرد و خشک است و خاصیت نرم کننده دارد، مواد مقوی آن از گندم کمتر است. برای بیماری نقرس مفید است.
ماء الشعیر برای درمان سل و زخم های ریوی و سردرد ناشی از گرم مزاجی مفید است. خون ساز است و سریع هضم می شود بنا بر این فرد سردل نمی کند. برای درمان نقرس پماد پودر جو را در قسمت دردناک بگذارند.
جو سبوس دار حتی ورم های سرطانی را می خواباند چه رسد به نقرس.
مخلوط پودر جوی سبوس دار با شکر غذای خوبی برای اطفال است و اگر فرنی درست شود می توان لعاب آن را به بچه ی شش ماه به بعد داد و نظیر حریره بادام است.
بیسکویت جوی سبوس دار بهترین دارو برای یبوست است. از جمله بیسکویت مینو است.
کسانی که سردمزاج هستند جو را با شکر طبیعی بخورند. البته خوردن قند شیمیایی ایجاد پروستات و کم شدن کروم بدن است و حتی نطفه ی زن و مرد را ضعیف می کند.
کشک الشعیر یک نوع فرآورده ی طبیعی است که از جو گرفته می شود و برای مزاج های گرم و اسهال های صفراوی و کسانی که مشکل انتهایی روده ی کوچک از نوع زخمی و غیر زخمی و یا اسهال دائمی دارند مفید است. (طرز تهیه ی آن را بعدا توضیح خواهیم داد.)
برای رفع گلودرد اگر کشک الشعیر قرقره شود بسیار خوب است.
جوی سبوس دار برای پائین آوردن چربی بد (کلسترول) خود مفید است.
از آنجا که جوی سبوس دار دارای پروتآز می باشد، یک عامل طبیعی برای پیشگیری از سرطان محسوب می شود. (سرطان عامل سوم مرگ و میر است و رتبه ی اول آن از سکته های مغزی و عروقی است.)
مالت جو به هضم غذا کمک می کند و سینه را نرم می کند و برای معالجه ی سوء هاضمه مفید است. کسی که غذا را می خورد و چهار ساعت از آن می گذرد و همچنان آن را هضم نکرده و غذا از معده اش رد نشده است مبتلا به سوء هاضمه می باشد. مالت جو از نان جوی سبوس دار قوی تر است.
خوردن دانه ی جو موجب فرو نشاندن تشنگی می شود. بنا بر این در مورد بیماری استسقاء و کم کاری کلیه که موجب بالا رفتن کراتین و اوره ی خون می شود و یا کسانی که بیماری قند و یا چربی خون دارند و در نتیجه دچار عطش کاذب می شوند می توانند از دانه ی جو استفاده کنند.
پماد آرد جوی سبوس دار ورم های سخت را تحلیل می برد اگر کسی هم دیابت دارد و هم چربی مضر خونش بالاست و بدنش دچار ورم های سخت شده است برای درمان ورم و کم کردن چربی و قند خون می تواند از آرد جوی سبوس دار استفاده کند آرد جوی سبوس دار به تنهایی و یا همراه با هم وزن آن از تخم پنیرک (تخم گل خطمی خبازی) استفاده کند که این محلول را به صورت ضماد روی محل بگذارند. همچنین است دم کرده ی گزنه برای درمان ورم های سخت بسیار مفید است. گزنه از بهترین داروهای طبیعی برای کاهش قند خون است.
پماد آرد جو با ریوند چینی برای ورم هایی که حرارت آن زیاد نباشد بسیار مفید است.
آرد جوی سبوس دار مخلوط با سرکه ی طبیعی برای ورم های صفراوی و مخملک مفید است. اما اگر فرد هم گرمش است و هم تشنگی دارد و هم کلسترول خونش بالا است در داروی فوق از سرکه ی طبیعی سیب استفاده کند.
پماد آرد جو با آب برای نقرس گرم مفید است. اگر با آب گشنیز تازه مخلوط شود برای ورم های گرم و سفت و ورم گلو مفید می باشد.
آب پخته ی جو با سرکه ی طبیعی برای بیماری گال (جرب) و خارش که ناشی از ازدیاد آنزیم های کبدی (مانند کبد چرب) مفید است. آب کاهو نیز مصفای خون و کبد است و کاهش دهنده ی حرارت اضافی دستگاه گوارش و دستگاه گردش خون است. برای سردرد، ورم چشم و باد سرخ و محکم کردن عضو شکسته نیز مفید است.
برای تسریع در جوش خوردن شکستگی استخوان می توان از مغز خام بادام شیرین با خرمای رسیده ی شیرین استفاده کرد. همچنین خوردن عرق الجبال (مومیا) هر روز به مقدار یک ماش یا یک عدس. همچنین است آب پخته ی جو با سرکه ی طبیعی که به محل مالیده شود و همچنین خورده شود.
خوردن آرد جو با شکر طبیعی غذای خوبی برای اطفال و مسکن عطش و التهاب است.
اگر خمیر آرد جوی سبوس دار را بگذارند تا ترش شود (ور بیاید) و بعد آن را با دوغ حل کنند و یک شب بگذارند بماند و بعد بخورند برای غلیان خون صفراوی و تشنگی مفرط، قی صفراوی و تب های گرم و اسهال صفراوی و خارش شدید بدن مفید است زیرا کبد و طحال را تلطیف کرده کلیه را فعال می کند کما اینکه برگ کاسنی، شاهتره، کاهو بدون سس نیز همین کار را می کند.
مالت جو در هضم غذاهای نشاسته ای بسیار کمک می کند. غذاهایی مانند برنج سفید، ماکارونی، کوکو سیب زمینی و مانند آن موارد نشاسته ای زیادی دارند. مالت جو برای کاهش شیر در مادران مفید است مثلا اگر مادری بعد از دو سال همچنان سینه هایش ترشح شیر دارد می تواند از آن استفاده کند. شیر زیاد به سبب این است که هورمون شیر که پرولاکتین و لاکتوژن موجود در خون زیاد می باشد. به این سبب ضماد له شده ی برگ تازه ی گردو را روی نوک پستان می گذارند. همچنین از زنیان استفاده کند و هکذا استفاده از مالت جو که هم خورده شود و هم روی نوک پستان مالیده شود.
اگر کسی غلیان صفرا و تب گرم و تب ناشی از سل ریوی (که گاه خونی است) دارد برای تقلیل آن (و نه درمان کامل) می تواند از نان جوی سبوس دار استفاده کند.
زیاده روی در مصرف جوی سبوس دار علاوه بر ایجاد مسمومیت، مثانه ی فرد دچار آسیب می شود. برای درمان می توان از روغن انیسون استفاده کرد.
نان جو ثقیل الهضم و نفاخ است و برای سردمزاجان مضر است. سردمزاجان باید جو را با شکر بخورند و بهتر است از شکرطبیعی استفاده کند. سردمزاجان اگر جو را بدون شکر که قابض است استفاده کنند ممکن است مبتلا به اسهال و یا دردهای دست و پا شوند.
جوی پوست کنده و پوست نکرده را باید خوب شست و بعد در آب جوش آنقدر بپزند که دانه های جو باز شود و بعد آن را از پارچه ی نخی رد کرده، له کرده و صاف می کنند و می خورند و آن را ماء الشعیر می گویند.
روش دیگر آن این است که بلغور جو (جوی خورد شده و نیم کوب شده ی جوی سبوس دار) را پنج برابر آن از آب مخلوط کرده می جوشانند تا دو پنجم آن باقی بماند.
ماء الشعیر بر خلاف جو که سرد و خشک است، سرد و تر می باشد. از جمله فوائد آن می توان این موارد را برشمرد:
1.مسکن حدت خون، صفرا، اخلاط سوخته و تب ها و امراض گرم است.
2.عطش مفرط را فرو می نشاند.
3.برای سل، زخم های ریه و سردرد گرم مفید است.
4.زود هضم می شود.
5.مولد خون صالح است. از کتاب ابن قیم جوزی که از کتب اهل سنت است از عائشه نقل شده است که از رسول خدا (ص) روایت می کند: کان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم اذا اخذ احدا من اهله الوعک (شدت درد بدن یا شدت تب یا افزایش دمای بدن) امر بالحساء من الشعیر (امر می کرد که جرعه هایی از آب جوی اسلامی غیر مسکر که خوردنش مباح و در بعضی موارد مستحب است بیاشامند) فصنع ثم امرهم فحسوا منهم (خود ایشان آب جو را درست می کردند و بعد اهل و عیال خود را امر می کردند تا از آن بنوشند.) ثم یقول: انه لیرتو فؤاد الحزین (دل محزون را تقویت و تغذیه می کند) و یسرو (مسرت می بخشد) فؤاد السقیم (دلی که بیماری قلبی دردناک دارد.) کما تسرو احداکن الوسخ الماء عن وجهها (مانند اینکه یکی از شما آلودگی را توسط آب، از چهره می زداید.)
6.ماء الشعیر با نصف وزن جوی آن با عناب، سه پستان، انجیر و پرسیاوشان برای درد سینه و سرخه مجرب است.

---